2005 оны 11 сарын 3

Бүгд Найрамдах засаглалт Монгол улс. Улаанбаатар хот.

-Маргааш хол замд гарна.

-Багын мөрөөдөл, Дэлхийг тойрох аялалд явна.

-Намайг юу хүлээж байгаа бол оо?

-Юу олж мэдэх бол оо?

Намайг дэмждэг, хийж буй ажлуудад анхаардаг бол номуудыг минь авч уншаарай

Явах бэлтгэлээ базааж, цүнхээ баглаад, машины ард хийлээ. Үүргэвчтэй аялалд явж үзээгүй болохоор илүү нэг цүнх бас дүүрчихэж.

Дэлхийг судалхаар явахын өмнөх шөнө, Клуб21 гэх таван жил амжилттай хэрэгжүүлсэн төслийн хаалтаа тэмдэглэж, намайг үдэж буй үдэшлэгтээ очихоор явж байна.

Машинаа асаагаад, хуучнаар UFO  гэж нэртэй байсан харин одоо Медуза болсон клуб руу хөдлөв.

Ленины музейн баруун доор байрлах уг клуб нь гэрийн ойр, менежер нь миний найз, бас сургуулиа төгсөөд анх ажил хийж байсан сургамжтай газар юм.

Диско дотогш ороход, Амай Дэлхийг тойрох гэж байна гэсэн хуудаснууд наасан байна. Миний үдэлтийн үдэшлэгт Амай гэж нууц үг хэлсэн хүмүүс үнэгүй нэвтрэх тохиролцоог Энхтуяа менежертэй нь хийсэн тул дотогш ороход, бүжгийн талбай, диско дүүрсэн байна.

Нууц үгийг өөрийн сүлжээгээрээ урьдчилан түгээсэн болно.

Найз нөхөд дотны хүмүүс цуглажээ.

Дижей нар бас хүндэтгэл үзүүлээд ирсэн байна.

Тайзан дээр гараад, арга хэмжээгээ нээж үг хэлэхдээ өнгөрсөн хэдэн жилээ эргэн дурслаа…

Түүхээс:

Би төрсөн цагаасаа соёл урлаг, хөгжмийн орчинд өссөн гэж бараг хэлж болно. Аавд тухайн цагийн хамгийн орчин үеийн дуу хөгжимтэй пянз, дамар бас кассетууд байна, Ээж маань бага байхад шанз тоглоно.

Манайх зочин гийчин тасардаггүй айл тул ирсэн хүмүүсийн дуу хуур, ерөөл магтаал, диско бүжигэнд балчир бид бас хөөрч, хөглөгдөнө.

23-р сургууль:

Тав дугаар ангидаа Зөвлөлтөөс ирээд 23 -р сургуульд ороход, үзэж харсан, сурч мэдсэнээрээ үеийнхнээсээ илт өөр байв. Зөвлөлтийн дунд сургуулийн хөгжим бүжгийн хичээлийн чанар манайхтай харьцуулашгүй илүү.

Хил гарч, гадны улсад амьдарч үзнэ гэдэг юмны учрыг олж, олон талаас харах тал дээр жирийн хүүхдүүдээс өөр, бас орос хэл цэвэр учир ТВ, радио, танин мэдэхүй, түүхэн судруудад нэвтрэх боломж өргөн.

Монголын дунд сургуульд нэг их ач холбогдол өгдөггүй, хөгжим бүжиг, соёлын хичээлд Зөвлөлтүүд харин маш их анхаарал тавина. Хүүхдийг багаас нь бүтээлч, сэтгэгч болгох, далд авьяасыг нь хөгжүүлэх ажлыг идэвхтэй явуулна.

23 -р сургуульдаа таван жил сурахдаа ангийн болон сургуулийнхаа соёл урлаг, дуу хөгжим, үдэшлэг амрал чөлөөт цагийг зохион байгуулах ажилд идэвхтэй оролцож, тэр нэр нүүрээрээ сурлага муутай би сургуулиа төгссөн гэж хэлж болно.

Хичээлийн хөтөлбөр, бодит амьдрал хоёр нийлэхгүй болсон ерээд он.

Ах маань тухайн үед дөнгөж дэлгэрч эхэлсэн реп бүжгийн анхны хамтлагуудын нэгт бүжиглэж байсан нь орчин үеийн бүжиг сурч, шинэ хөгжмийн хэмнэлийг мэдэрхэд миний суурь болсон юм.

Ямар дуу хөгжим дэлхийд моодонд орно, тэр нь кассет болон видеогоор ахад байна.

Тэгэхээр надад байна.

Ахлах ангидаа, хаяа хойшоо явах боломж гарах эсвэл, хэн нэг нь явах үед моод болж байсан уран бүтээлчдийн кассетийг захиж авчруулаад, Виставка гэх худалдааны төвийн лангуун дээр заруулж, ойр зуурын карманы мөнгөө босгоно. Нэг их ашиг олохгүй ч аав ээжээ төвөгшөөхгүй.

Ерээд оны Их сургуулийн багшийн цалин үнэхээр өрөвдмөөр байв.

Амны тусламжтай авиа, хөгжим гаргаж сурсан би бага наснаасаа Дэлхийд танигдсан стиль болгоно доо гэж мөрөөддөг байв.

Тайзан дээр гараад, хуруугаараа хөгжим тоглож байгаа юм шиг хэрнээ амаараа орчин үеийн хөгжим эгшиглүүлнэ гэж мөрөөднө.

Арван жилийнхээ ангийн хүүхдүүдэд бас зааж, хамт дуу хөгжим хүртэл тоглочихно.

Дэлхийд үүнийг битбокс гэж нэрлэдэг болохыг сүүлд л мэдсэн, гэхдээ миний хийж буй хөгжим битбоксоос хамаагүй өөр. Битбокс урлагийн шавыг нь тухайн үед эх орондоо тавьж байлаа. Араас дүү нар гарч ирээд.

Сургуулийнхаа ахлах ангийхныг жинхэнэ клуб руу дагуулж, дискодуулсан хэрэгээр захиралд дуудагдаж, тухайн үеийн хамгийн хатуу дэг журамтай 23-р сургуулиас хөөгдөх шахаж байсан удаатай.

Сургуулийн хурлын танхимд, мэргэжлийн бус хөгжим, зориулалтын гэрэлтүүлэггүй орчинд диско хийдэг үе аль хэдийнээ өнгөрсөн гэдгийг багш нараасаа түрүүлж мэдэрсэн ерээд оны дунд үе.

Хүүхэд залууст чанартай хөгжимтэй, жинэхэн клуб гэдгийг мэдрүүлэхийг хүсч байсан нь энэ.

Ерээд оноос Монгол нэг л уйтгартай, гунигтай болсныг санаж байна.

Ах дүү хамаатан садан, найз нөхөд уузалдах завгүй.

Би арван жилээ төгсөхдөө уудаггүй, татдаггүй, хараал хэлдэггүй цөөн хүүхдийн нэг байв, гэхдээ гоё хөгжимтэй үдэшлэг, дисконд явах бол дуртай.

Хөлсөө гартал бүжиглэнэ.

Бас мэдээж, гоё дээрээ тавьсан охидыг харж шохоорхоно.

Моторок гэх клуб тухайн үед моод байв.

Диско клуб бол орчин үеийн залуус, өдөр тутмынхаа уйтгар, давтамжаас гарч, хүссэн дүрдээ орж, найз нөхдийнхөө дунд, хөгжмийн хэмнэлд алжаалаа тайлж, бүжиглэдэг соёлын газар гэж би боддог.

Харин ерээд оны дундаас диско клуб гэх шинэ үзэгдлүүд манайд бий болж эхлэхдээ, мэргэжлийн дижей, гэрэлтүүлэг, үйлчилгээ, хөтөлбөр, аюулгүй байдлын бодлого үгүй байсан тул, соёл амралтын газар гэхээсээ илүү хүмүүс тасартлаа ууж, хоорондоо зодолддог, аюултай, муухай орчин гэсэн ойлголт нийгэмд тогтсон юм.

Угаасаа ч тийм байсан.

Залуус ч гэсэн гарахдаа найз нөхдөөрөө олуулаа л явна, эсвэл өөр өөрийн аюулгүй дошиндоо цагийг өнгөрөөнө.

Арав дугаар ангиа төгсөх жил монголын fm радиогоор орж гардаг болж, “Хит” гэх тухайн үеийн Монголд хөгжмийн соёлыг тодорхойлж эхэлсэн нэвтрүүлгийн Давка ахтай танилцаж, нөхөрлөж, бас соёл урлагийн тогоонд эргэлдэж эхлэв.

Fm радио

Монголын хамгийн анхны fm радио аль вэ гэж асуухад, хүмүүс fm100.9 эсвэл fm102.5 гэдэг. Эдгээрээс хамаагүй өмнө1989 онд, оюутан залууст богино долгионы станцын тусламжтай хичээл явуулах, тухайн үедээ шинэлэг санаачлага гаргана, анхны fm105-ыг байгуулцаж байсан хүмүүсийн нэг бол миний аав. Тухайн үеийн Полийн дээд сургууль дээр нээгдэж байв.

Оюутнууд заавал сургууль руу явалгүй, байгаа газраа богино долгионоор хичээл, лекцээ тэмдэглэж авна гэдэг тэр цаг үедээ л сонин байсан гэдэг.

97 оны эхээр, хичээлийнхээ завсраар тэрхүү fm105 -ийг Андрей гэх Украин залуутай хамт ажилуулж эхэлэхэд, Улаанбаатар хотын нөгөө хоёр fm, ТВ-ийн хэдхэн сувгууд 00 цагт нэвтрүүлгээ хаадаг байв.

Би санаачлага гарган шөний нэвтрүүлгүүдийг анх удаа шууд явуулж эхэлсэнээ санаж байна. Тэр үед интернэттэй хүн цөөн, бараг байхгүй. Хэдхэн ТВ, Радио нь хаагдаж, хот нам гүм болох үед fm105 радио Улаанбаатарт шөнийн 3 хүртэл нэвтрүүлэг цацна.

Соёлын төв Өргөөний дээр байрлах кафе-ний цонхоор, Мобикомын бидэнд олгосон анхны гар утсаар шууд нэвтрүүлэгээ хөтөлж, -Намайг сонсож байгаа хүмүүс гэрлээ асааж унтраана уу? гэж эфирээр зарлах үед хотын ихэнх дүүргүүд, оюутны хотхонуудад, цонхны болон машины гэрлүүд асч унтарч, хүмүүс шинэ зүйлд цангасан нь мэдэгдэж байв.

Хэдхэн хүн гар утастай, зарим нь пейжер гэх код дамжуулагч ашиглана. Чихэвчтэй, жижиг радио хүлээн авагчууд нилээд моодонд орж байсан үе.

Хип Хоп

Нэгэн өдөр Энхтайван, Даш гэх хоёр залуу радио дээр ирж, хип хоп нэвтрүүлэг явуулах хүсэлтэйгээ хэлэхэд, бид дэмжилээ. 2 залуу интернэтээс хип хоп урсгалын тухай мэдээ мэдээлэл цуглуулж, орчуулан, радиогоор ярихад надад бас сонин байв.

Ерээд оны эхэнд Зөвлөлтийн хаалт нурж, Монголд соёл урлагийн олон төрөл урсан орж ирэх үед, олонхи залуус хип хоп дууны хэмнэлд дуртай болж, би ч бас өргөн өмд өмсөж, горшокны найз Төмөрөөтэй нийлж, бүжгийн хамтлаг байгуулж байсан удаатай. Тэр нь цааш Mr Dogs нэртэй хамтлаг болсон.

Анх уулзсан цагаас хойш Энхтайван (Мсит) бид хоёр дотно нөхөрлөж, түүний эхлүүлсэн Дайн ба Энх гэх Монгол хип хоп-ын гол тулгууруудын нэг болсон хамтлагийнх нь менежер хийхдээ, бүтээл туурвих ажилд оролцож, тухайн үед сайн танигдаагүй байсан хамтлагийг Гоёл наадмын нээлтэд тоглуулах найраатай байв.

Дайн ба Энх хамтлаг нь Люмино, Монтареп, Айс Топ болон бусад олон хамтлагуудын үүсэл, хөгжилд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн түүхтэй.

Олон дүү нартай хамтлаг.

Тэр цагаас Хип хоп гэх урсгалыг зүгээр сонсох бус, үг хэллэг үзэл бодлыг нь орчуулж, ойлгохыг хичээдэг боллоо.

Тухайн үед олонтой зохиогдож байсан элдэв шоу, тоглолтуудад Дайн ба Энх хамтлагийн менежер хийж байхдаа анзаарсан зүйл бол, манай хамтлагууд Америкийн хип хопыг үгчлэн дууриаж, элдэв хараал, муу муухай зүйлс, бузар үгсийг төрлөх сайхан хэлээр хэлж, эргэн тойрноо бузарлаж, бас тоглолт болгоны дараа хоорондоо зодолдог байв.

Энэ урлаг бидэнд нөлөөлж буй байдал.

Англи хэлээр үглэх америк хип хоп, реп дуунуудын үгнүүдийг орчуулж,  ойлгож эхэлсэн цагаас, энэ урлаг надад тохирохгүй, нөлөөлөл нь Монголд аюултай болохыг анх мэдэрсэн билээ.

Африк тивээс Америкт боолчлогдоно очсон, удам, судар, сургааль үгүй хар арьст хүмүүс олон жил хуримтлагдсан уур бухимдал, үзэн ядалтаа үг, шүлгээр илэрхийлдэг, дайсагнасан урлаг болохыг тухайн үед л мэдсэн юм.

Монгол хүний хувьд ариун үг болох Ээж, эмэгтэй хүн зэрэг үгийг хүртэл Америк хип хопчид өдөр тутмын хараалын яриандаа хэрэглэнэ. Шинэ ертөнцийн соёл иргэншил манай залуусыг эвлэлдэн нэгтгэх бус, бие биенээ үзэн ядах, эмэгтэй хүнийг доромжлох, хоорондоо муудалцах, бүр сүүлдээ Монгол Төрдөө итгэж болохгүй, хууль засаг хамаагүй гэж сурталчилах аюултай ухуул суртал болон хувирав.

Бидний эв нэгдлийн баталгаа болсон Төр гэдэг үнэт зүйлийг, төрд алба хашиж байгаа тэр цагийн өөдгүй хүмүүсээс ялгаж мэдэхгүй, Үндэстнийхээ эсрэг дайсагнаж байв.

Хип хоп гэж явж байхдаа Анз гэдэг графит зурдаг залуутай танилцаж, нөхөрлөж, талбайн урд хип хоп хамтлагуудын графит хана, төмөр замын хашаан дээрхи графит зургуудыг зурах ажлын зөвшөөрлийг бүтээж байлаа.

Анхны ажил

Ерээд оны төрийн эргэлтийн дараа эдийн засаг улс төрийн хямралд хамгийн их өртсөн нь Монголын батлан хамгаалах, эрүүл мэнд, боловсролын салбар юм.

Их сургуулийн багшийн цалин хамгийн бага болсон тэр хэцүү үед томчуудыг дагана урагшаа хойшоо наймаанд явж, ойр зуурын зүйл хийж, гэрийхэндээ нэмэр болохыг хичээж байв.

Арван жилээ төгсөөд UFO гэх дисконы менежерийг богино хугацаанд хийхдээ, Монгол залуусын чөлөөт цагаа зөв өнгөрөөж сурахад юу хэрэгтэй болохыг судалж эхлэв.

Ажил хийж гэр бүлдээ дэм болохыг хүсч байв. Цалин ч авч үзлээ.

UFO клубт ажиллахдаа Монгол залуус цагийг сайхан өнгөрөөх чадвар ямар? Бүжигэндээ хэр?

Тэгээд хамгийн гол нь:

Водка гэх ургамлаас гаргаж авдаг, зөвлөлтүүдээс бидэнд ирсэн хэрэглээ залууст хэр нөлөөлж байгааг ойлгохыг хичээж байв.

Арван жилийн ангийн хүүхдүүд ууж, доргиж, согтож байхад, надад энэ сархад огт таалагддаггүй байв. Амт муухай, бас хүмүүсийн зан чанарт үзүүлж байгаа нөлөөгөөр аюултай гэж тодорхойлно.

Арван жилийхэнтэйгээ нийлэхдээ, ихэнхдээ тэднийг арчилсаар байгаад өнгөрдөг сөн. Маргааш нь уусан хүмүүсийн бие нь өвдөнө гэж аймшигтай.

Ерээд оны хямралын үед хүмүүс, талх, махандаа дараалалтай зогсож, харин водка гэдэг шингэнэд… байсныг санаж байна.

Водка-г Архи гэж орчуулсан хүмүүс, өнө эртний Монгол хэлт, Монгол Үндэстэндээ маш их гарз хохирол учруулсан гэж бодож байна.

Уул нь…

Архи гэдэг бол ундааны дээж!!!

Хээр талын цэцэгс зулгааж идэн, эрх чөлөөтэй бэлчсэн малын сүүнээс гаргаж авдаг ШИМ юм сан.

Харин Водка бол буудай, төмс эсэлдүүлэх аргаар гаргаж авдаг ургамлын төрлийн спирт.

Тэс өөр хоёр зүйлийг нэг нэртэй болгох хэнд хэрэгтэй байв?

Клубт шөнийг өнгөрөөхдөө, сархад уухгүй, бүжиглэхгүй, Монголчуудаа л судалдаг байсан.

Водка гэх сархад сүүлийн хэдэн жилд ямар их гарз хохирол бидэн учруулаад байна аа? гэдгийг хараад айсан болохоор.

Бид ингэж олноороо нэг юманд донтож, устаж байсан түүхгүй шүү дээ.

Хориглох ёстой ундаа гэж боддог.

Донтсон хүмүүс нэг хэсэгтээ хэцүү л байна биз.

Гэхдээ гэр бүл үр хүүхдийнхээ ач буяныг үзэх хүртлээ эрүүл байх хэрэгтэй шүү дээ.

ОУХДС

23-р сургуулиа төгсөөд СУИС-д сурч, урлагийн хүн болно гэсэн миний шийдвэрийг гэрийх нь эрс эсэргүйцэж, МУИС-ын Олон Улсын Харилцааны дээд сургуульд орохыг шаардлаа.

-Их сургуулиа төгсөөд юу хийхээ өөрөө мэд! гэж аав маань хэлэв.

Харилцаа тухайн цагт Монголын хамгийн их өрсөлдөгчтэй, ороход хамгийн амаргүй Их сургууль байв. Төгсөгчид нь дэлхийн түүх соёл мэдэхээс гадна, таван хилээр чөлөөтэй ойлголцож, ГХЯ-нд орж, гадаадад ажиллаж амьдрах боломж нээгдэнэ.

Хамгийн гайгүй охид сурдаг болохоор хөвгүүд тийш тэмүүлнэ, харин эцэг эхчүүд охидуудаа энэ сургуульд оруулж, элит орчинд өсгөж, боломжийн айлын залууг сургуулиасаа олж, нөхрөө болгоосой гэж хүсдэг байв.

Харилцааны сургуульд Монголын гайгүй сэтгэдэг залуус хамт сурч, нөхөрлөж, танилын хүрээгээ өргөнө болгодог учир төгсөгчид нь найз нөхөд олон, ажил төрөл олж, амьдралаа босгоход амар байсан юм.

Монголын Дээд боловсролын эхний эгнээний сургууль.

Манай гэр бүл дип ажилтнуудтай харьцах нь олон байсан тул, би өөрийгөө дипломат болно гэж огт төсөөлөхгүй байв. Тааваараа байж болдоггүй, тийм баригдмал мэргэжил гэж ойлгосон учир.

Гэхдээ Монголын хамгийн хөөрхөн охид сурдаг сургуульд орсон цагаас бодлоо өөрчилсөн юм.

Кирилл үсэгт Орос хэлээр бичиг үсэг анх сурч эхэлсэн хүү Монголдоо ирээд, тавдугаар ангиасаа Кирилл үсэгт Монгол хэл рүү ортол, гэв гэнэт Монгол бичиг рүү бидний үеийг шилжижүүлж, хэд хэдэн бичиг соёлын дунд учираа олохгүй нэлээд төвөгшиж байж арай гэж дунд сургуулиа төгсөж билээ.

Гэтэл ОУХДС-ийн япон хэлний ангийг би өөрөө сонгоод ороход, Хирагана гэх япон үг тэмдэглэдэг цагаан толгойг, катагана гэх гадаад үг тэмдэглэдэг цагаан толгойны хамт сурч, дээрээс нь хятад хэлний ханз үсгийн хэдэн мянган дүрсийг цээжлэх хэрэгтэй болов. Үүнээс гадна Харилцааных нь англиар чөлөөтэй ярих ёстой тул латин үсэг ашигладаг Англи хэл бас Латин гаралтай франц хэлийг хамт сурахгүй бол сургуулиа төгсөж чадахгүй байв.

Их сургуульд орохдоо соёл урлагийн сонирхлоо хаяхгүй байхыг хичээж, кино урлаг, хувцас загвар, дезайн, фото-г бас давхар судална.

Амай

1999 оны хавар харилцаанд сурч байх үедээ Дайн ба Энх хамтлагийн “Залуу нас” дууг fm102.5 радиогийн Томоо ах дээр бичүүлж дуусгаад, гэртээ хүрэх замд гэв гэнэт амьсгалах боломжгүй болж, 1-р эмнэлэгт уушиг цоорсон оношоор хоёр ч удаа хүнд хагалгаанд орлоо. Цээжиндээ хоёр том гуурстай, 30 минут тутамд ажилдаг насостой хэвтэрт нилээд хугацааг өнгөрөөхдөө, өвчин мэдэрч хэвтэхээс өөр юмгүй надад өнгөрсөн, одоо, ирээдүйгээ тунгаах цаг анх удаа гарлаа.

Уушиг цоорох шалтгаан хэд хэд байв.

Арван жилийн уран зохиолын хичээлд хоёр онц авсан шалтгаан нь нэг амьсгаагаар унших ёстой 32 цагаан лонхыг 76 хүргэдэг байсан явдал. Бас хөөмийг өөрийн ухаанаар оролдсоных.

Өндөр уулын хуурай агаар амьсгалдаг Монгол хүн нам газрын чиглэг агаартай нутагт зочилохдоо пивийг нь эмийн журмаар ууж, уушгинд хуримтлагдсан усыг гаргах ёстойг мэдээгүйгээс ч болсон байж магад.

Эсвэл муу зүйл үгэлдэг, гадны урлагийн хараал нь идсэн байж ч болох.

Миний үеийн залуус цонхны цаана зүв зүгээр алхаж байхад, би босох чадваргүй, хүнээр өтгөнөө зөөлгөж буйдаа гутарч,нүднээсээ нулимас дуслуулан, амьдрал ямар богино бөгөөд таамаглашгүйг ойлгосон юм.

Хажуу өрөөнд хорь гаруй жил эмнэлэгт төрөл бүрийн өвчин мэс заслын улмаас хэвтэж буй ах надад хандан –Амьдрал сайхан шүү ! гэж хэлж, намайг зоригжуулсан нь бүх зүйлийг өөр болгож орхилоо.

Амьдрал үнэхээр сайхан шүү дээ.

Анхнаасаа яг ийм байх ёстой гэсэн юм үгүй.

Монгол эр хүн босоод л явдаг гэж хөгшчүүл хэлдэг нь үнэн байв.

Энэ бэрхшээл намайг өвчин дааж, тэсвэр тэвчээртэй болгосон гэж би боддог.

19 настай залуу хүүхэд хоёр гараа толгойны ардаа авахад, эмч өвчин намдаагч хэрэглэхгүй цээжийг оёж байхад, шүдээ зуугаад, ганц ч ёологүй. Нулимас ч гаргаагүй.

Амлаж байна.

Суган доороос, баруун хөхний толгойн доогуур үргэлжилсэн нээлттэй шархыг амьсгаагаа барисан байгаа үед нь оёх гэдэг амаргүй байсан санагдана.

Гол хэсэгт нь зүү нь хуграад, тэрийг нь сүүлэх гэж бас хугацаа зарсан.

Би ганц ч нулимас гаргалгүй тэсч чадсан.

Ёологүй.

1-р эмнэлгийн Энх-Амгалан эмчээс асуугаараа.

Тухайн үед ирээдүйгээ төсөөлөх, мөрөөдөх маш их хугацаа байсан.

Амай гэх шинэ төсөл, өөр амьдрал эхлүүлэх тухайгаа анх бодож олсон.

Ам Ая гэх хоёр үгийг нийлүүлээд, Амай гэдэг брэнд гаргав.

Монголд ийм үг байдаггүй болохоор.

Амай гэдэг нь мөрөөдлөөрөө амьдрагч гэж ойлгож болно.

Амны тусламжтай ая зохиох авьяасаа хөгжүүлж, Дэлхийд таниулна. Өөрийгөө мэдүүлэхгүй Амай нэрээр соёлын хувьсгал хийнэ, мөрөөдлөөрөө амьдрана, Дэлхийг тойрно гэж өөртөө амлав.

Амьдрал богино учир дэмий юманд цаг гарздах шаардлагагүйг ухаарав.

Хип хоп гэх гадны аюулт давалгааг орхиж, илүү эерэг, электро гэх эрч хүчтэй шинэ хөгжмийн соёлыг Монголд дэлгэрүүлэх тухай хэдэн сар эмнэлэгт байхдаа бодож, төлөвлөж амжлаа.

S.A студи

Эмнэлгээс гараад цаг хугацаатай уралдаж, богино насандаа хамгийн ихийг бүтээх Амай амьдралаа босгох гэж зүтгэж эхлэв.

Олон сар хөдөлгөөнгүй, хэвтэрт байсан болохоор уушигаа тэлүүлж, сэргээхийн тулд, хөөмийн багш Одсүрэн гуйад шавь орж, хөөмийн суурийг суулгууллаа. –Чи сайн хөөмийчин болж чадахгүй байх аа гэх үед би бууж өгөхгүй – Чадна гэж байсан аа санаж байна. эсвэл багш миний итгэлтэй хариу сонсох гэж хэлсэн юм болов уу?

Хөөмийдсөн хүний уушиг дахин ургасан тухай түүх, домог олон байдаг шүү дээ.

Аманд эргэлдээд байдаг хөгжимүүдийг бичих хүсэлтэй ч, дунд сургуулийн хэдэн нотоос өөр мэдлэг туршлага байсангүй.

Корг даралтад хөгжим дээр тоглодог тухайн үеийн рок хамтлагийн ахын гэрт очин, хоёулаа шөнө болтол санаагаа ая болгох гэж хичээлээ. Олигтой юм болсонгүй, рок ах маань ч миний хэлээд байгаа хэмнэлийг ойлгохгүй, нөгөө л эстрад руу хазайж орхино.

Тайвнаа найз маань компьютер дээр дуу зохиодог програмууд байдаг тухай ярьж, төв шуудангийн ойролцоох IC центр гэх газрыг ажилуулдаг Энкүүш найз дээр очиж, ямар компьютер авбал сайн байх тухай асууж лавлаад, интернэтээс хөгжмийн Фрути лүүпс болон бусад програмуудын тухай олж мэдлээ.

Пентиум3 комьютер нь тухайн үеийн хамгийн орчин үеийн төхөөрөмж байсан тул түүнийг худалдаж авах мөнгө олох хэрэгтэй болов.

1999 оны үед 1500 ногоон Монголд босгоно, олно гэдэг ажилгүй оюутан залууд боломжгүй шахуу санагдаж байв.

Нэгэн орой Аав Ээждээ өөрийн мөрөөдөл, хэрэгтэй төхөөрөмж, шаардлагатай мөнгөний тоог хэлэхэд, харилцаанд сурч байгаа хүү өөр зүйл сонирхох болсонд тэд эхэндээ дургуйцсан ч, тухайн цаг үед компьютер дээр ажиллаж сурах нь нийгмийн шаардлага болж эхэлснийг мэдэж байсан болохоор бүх гэр бүлийн төсвөөс энэ мөнгийг босгож надад өгөхөөр боллоо.

Би арван жилийн DOS орчиноос өөр мэдлэггүй хүн Бээжин явж, шаардлагатай үзүүлттэй компьютер угсарч авчирлаа.

Эдийн засгийн гүн хямралын үед энэ их мөнгийг гэрээсээ авах нь хүнд байсан ч, хэзээ нэгэн цагт эргүүлэн гэр бүлдээ өгнө гэсэн бодлыг дотроо тээлээ.

Нар мандаж, жаргаж л байлаа, өдөр хоног, жил ч өнгөрлөө.

Сургуулиасаа жилийн чөлөө авсан болохоор шинэ зорилгодоо хамаг хүчээ зориулж чадав. Өөрөө өөртөө багш болж бүх зүйлийг эхнээс нь авхуулаад судалж, сурч байв.

Монголд соёлын довтолгоон хийх ажилдаа шамдан ороод удалгүй, бүтээлүүд ар араасаа гарна, 2001 оны 1 сарын 1-нд бүтсэн “Би чамд хайртай” дуу олон нийтийн таашаалд хүрч, тухайн үеийн ихэнх дисконуудын бүжгийн сүлд дуу нь боллоо.

“Би чамд хайртай”, “Би хэн бэ” зэрэг хоёр цомгийг  Синга, Москвад хэвлүүлж, “Индиго” гэх гурав дахь цомгоо Дашка ахаар мастеринг хийлгээд, интернэтэд үнэгүй байршуулж олны хүртээл болгов.

Саунд Амай буюу Амайгийн чимээ гэдэг студи Пентиум 3 компьютерээс эхэлж, Монголд Электро Транс хөгжмийн дэлгэрүүлж, видео студи болон өргөжиж хэд хэдэн клип, нэвтрүүлэг бэлдэнэ, түүх болгоно үлдээлээ.

Ямарваа нэгэн зүйл хийхийг хүсвэл гэр бүлийнхээ итгэлийг олж, тусламж дэмжлэг авах хэрэгтэй. Миний хийж эхэлсэн бүтээлүүд Монгол даяар танигдахад Аав Ээж, ах дүү, найз нөхдийн маань туслалцаа гол үүрэгтэй байсан.

Хэдийгээр Ардын, Поп, Рок, Эстрад, Хип хоп, зохиолын дуу хөгжмийн олон хамтлаг дуучдын дунд ганцаар орж ирсэн ч, жирийн Монгол залууд хүсэл тэмүүлэл байвал юуг ч сурч, бүтээж чадна гэдгийг нотлох нь миний тэргүүн зорилго байв.

Дэлхийд…

–Чи хөгжим бүжиг, СУИС-ийг төгсөөгүй юм чинь юу ч хийж чадахгүй гэж басаж байсан хүмүүсийн амыг ч хамхилаа.

Соёл урлагт байр сууриа эзэлэхэд Ухнаа ах, морин хуурын чуулгын Батчулуун ах, Дашка ах нар их тус болсонд би их баярладаг.

Монголын урлагт ороод гомдсон нэг зүйл байдаг.

Цөөхөн хэдэн хамтлаг уран бүтээлчтэй Монголын соёл урлаг, дуу хөгжмийн шагнал гардуулах хоёрхон наадамтай байв. Алтан грамафон гэх арга хэмжээнд “шинэ давалгаа” гэдэг номинацад дэвшиж, тэр үед шинэ урсгал, давалгаа яахын аргагүй Электро болсон байсан ч…

Электро тухайн үеийн ихэнх клубудын гол хэмнэл.

Дараа жил, 2003 оны 12 сард Пентатоник хөгжмийн наадамд “Электро” гэдэг шинэ номинац гарч ирэхэд би ихэд баярлаж, одоо л рок попынхон шинэ залуу үеээ дэмжих гэж байна даа гэж горьдтол, электрогийн тухай ямар ч ойлголтгүй, зуун жилийн сүүлийн таван жилд нь гарч ирээд Зууны манлай цол авдаг эгч маань ичих ч гүй электро шагналыг булаан авлаа.

Монголд электро урсгалыг хэн эхлүүлсэн бэ гэхэд уул нь ойлгомжтой л баймаар.

Даан ч тухайн үед соёл урлаг манай улс төр шиг.

Монголын хөгжмийн шагнал гардуулах хоёр ч арга хэмжээнд оролцож, манай урлагийн тогоо гэж ямар сонин газар байдаг болохыг ойлгосон болохоор, Индиго цомгоо дуусгаад, сүлжээнд үнэгүй оруулаад, урлагийг орхиж явах шийдвэр гаргасан юм.

Манай соёл урлагийн салбар бохирдсон байсан болохоор гарав.

Соёл, Урлаг бол юуны түрүүнд ёс журамтай, цэвэр байх ёстойг ойлгосон.

2000 онд Аавын олон мянган ном дундаас ардын засаглалын үед соёлын бодлогыг нийгэмд хэрхэн хэрэгжүүлж байсан тухай зөвлөмж номыг нэг нэгэнгүй уншиж, нийгмийг хэрхэн ангилж, электро соёлоо хэрхэн түгээж болохыг ахмадуудын туршлага агуулсан уг номоос олж мэдлээ.

Хөгжим зохиож байхдаа, хажуугаар нь өөр нэг ажил эхлүүлсэн нь

Клуб 21.

Нийгэмд ямарваа нэгэн өөрчлөлт, соёлын хувьсгал хийхээр төлөвлөж байгаа бол тойрон хүрээлэгчид болон дэмжигчдийн бүлэг байгуулах хэрэгтэй гэж тэрхүү жижиг номд зөвлөсөн байсны дагуу найз нөхөд, танилуудаа нэг нэгээр цуглуулж, бас хамтрах хүмүүсийг нэгтгэж эхэллээ. Соёл урлагийнхан, ТВ, радиогийн хөтлөгч залуус, загвар өмсөгч, гадаадад сурсан найзууд, 23 ,3, 1-р сургууль, ОУХДС-ийн хүрээнээс нилээд олон дэмжигчидтэй боллоо.

Бүгдийг нь нэг газар цуглуулдаг болохын тулд клубтэй болох хэрэгтэй. Надад тийм мөнгө үгүй тул, Клуб21 гэх бренд үүсгээд Улаанбаатарын янз бүрийн газар цуглаж байх нь дээр гэж бодлоо.

Чанартай бас гоё хөгжимтэй, соёлтой хүмүүстэй, амар тайван орчинд юмаа угаад, хүмүүстэй ярилцаад, бүжиглэж өнгөрөөх сайхан шүү дээ.

Энэ зүйл л тэр үед чухал байсан юм.

Зүгээр нэг амрч, чөлөөт цагаа өнгөрөөх гэж гараад, чулуун зэвсгийн согтуу …-тай таармааргүй байгаа.

Зарим нь бүр дальжигнана.

Чингис хаан зочид буудлын 5 давхарт байсан клубт Өүжи гэх орос 3-ийг төгссөн, АНУ-ын Хавайд сурч байсан dj залуутай танилцаж, мэргэжлийн хөгжим тавьдаг, соёлтой тийм орчин бүрдүүлэх хүсэлтэй байгааг хэлэхэд, тэрээр дэмжиж, миний зохиосон, Монгол электро хөгжмийн дээжийг сонсоод нэгдэхээ илэрхийлэв. Брек бит хөгжим тоглуулах дуртай боловч, ажлын шаардлагаар коко жамбо явуулахаас өөр аргагүй газар ажиллаж байсан түүнд миний санал гоё байсан нь мэдээж.

Дараа нь үйлдвэрчний ордонд ажиллаж байсан Моний трейн гэх дисконы Dj Төвшийнтэй уулзлаа. Хариограф буюу бүжгийн урлаг заадаг байсан үеээс түүнтэй танилууд болохоор миний саналыг шууд дэмжлээ. Уг клубт Калифорниа лов, Макарена, Акуа..

Клубуудад, дуунуудын хооронд дараагийн хөгжим эхлэхийг хүлээж нэг хэсэг зогсдог нь тухайн үеийн нийтлэг үзэгдэл байв. Мэргэжлийн Dj эсвэл пянз тоглуулагчтай хүн бараг байхгүй 2000 оны үе.

Хамгийн хэцүү нь, ууж тасарсан гарууд, эсвэл элдэв газрын таних танихгүй атаман гэж өөрийгөө бодсон сонин хүмүүс Dj дээр ирэн, ийм дуу тавь, тийм мэндчилгээ дэвшүүл гэж дарамтална, ихэнхдээ зодоон болно.

Club21 байгуулагдах нэн шаардлагатайг цаг үе байв.

Ерээд оны дундаас бий болсон анхны клубууд хэв шинжээ өөрчлөхгүй 2000 он хүрсэн. Сайн чанартай хөгжим, чанга яригч, орчин үеийн гэрэлтүүлэгтэй бол диско клуб амжилттай болно гэж эндүүрч байсан олон хүн энэ хугацаанд, диско бизнест орж шатаад, дахиж эрээгүй юм.

Төд удалгүй Файр гэх хорооллын Москва рестораны хажууд байрлах клуб орж, Үүрээ гэдэг dj тэй танилцаад, Club21-д нэгдэхийг урьж, хамтын хүчээр Монголд Элэктро хөгжим, клубын соёлыг дэлгэрүүлэх төсөлд урихад, тэрээр саналыг хүлээн авч 2000 оны 2 сарын 2нд Сүх жанжны төрсөн өдрөөр Моней трейн клубт анхны club21-ийн үдэшлэг зохиолоо.

Уг арга хэмжээг зохиох гэж гэр бүлээсээ мөнгө зээлэн авч, Моней трейнд Транс, Электро хөгжим шөнжингөө эгшиглэж,  зал дүүрэн залуус,зогсолтгүй үргэлжилэх Dj Микс-тэй танилцаж, хөлсөө гартлаа бүжиглэсэн гоё үдэшлэг болсон ч зардлаа нөхөөгүй юм.

Гэхдээ клубын соёлыг Монголд нэвтрүүлэх ажилаа амжилттай эхлүүлсэндээ баяртай байв.

Тэр цагаас хойш шинэ шинэ dj залуусыг бэлдэх, сургах гээд олон ажилууд явагдаж, хэд хэдэн салаа болж задрана, шинэ шинэ давалгаанууд, өөр өөр dj бүлгүүд, өөр өөрийн даган хүрээлэгч, сонсогчидтой болон гарч эхэллээ.

Клуб21-ийн эхний ажил бол DJ гэдэг хүний дархлахад оршиж байлаа. Хэдэн сиди хольж тавьдаг хүн гэсэн олонхын ойлголтыг өөрчлөхийн тулд ТВ радиогийн олон ярилцлага, хөгжмийн нэвтрүүлгүүд бэлдэж, түгээж байв.

Тв, радионуудад орчин үеийн микс, дуунуудын бичлэгүүдийг гадаадаас зохион байгуулалттайгаар нийлүүлж, рекламын шторкуудад электрогийн хэмнэлийг оруулж эхэллээ.

Улаанбаатарын янз бүрийн клуб, газруудыг хөлслөн авч, дагагчдын бүлэг үүсгэх зорилгоор хаалттай үдэшлэгүүд зохиож эхлэв.

Месеж авсан хүн л хаана үдэшлэг болж байгааг мэднэ.

Гадны хүн ирэхэд хувийн арга хэмжээ.

Эрдэнэт, Дарханы залууст зориулж паари гэдгийг бас танилцуулж, ТВ-ээр лайв паари явуулж, тухайн үедээ шинэлэг, өвөрмөц олон зүйлийг эрч хүчтэйгээр зохион байгуулцгааж байв.

500 гаруй хүний утас руу смс илгээж арга хэмжээ болох газрыг мэдэгдэнэ. Бүгд бие биенээ мэддэг, хальт таньдаг болсон тул хооронд асуудал байхгүй.

Ирсэн зочид Улаанбаатарын өөр хаан ч дугарахгүй Транс хөгжмийн хэмнэлд бүжиглэж, цагийг хөгжилтэй өнгөрөөнө. Соёлыг цааш түгээнэ.

Олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслэлийн найзуудыгаа аль болох арга хэмжээнүүддээ урьж, шинээр дэлгэрээд байгаа хөгжмийг мэдрүүлхийг хүссэн нь үр дүнгээ өгч, фм радионуудад Электро дууны цагууд гарч ирэв.

Таван жил гаруй зүтгэсэн ажлын үр дүнд Dj-г дуу тавь гэдэг дарамт үгүй болж, хөгжим эхэлхэд сумын төв шиг бие биенээ харж суун, хаах хүртэл хэн эхэлж бүжгийн талбай дээр гарахыг хүлээдэг байдал устаж, клуб орохын тулд заавал армиа дагуулах шаардлагагүй болов.

Уухаараа, зодоон цохион хийдэг …ууд ч яваандаа цөөрөв.

Анх хөгжим зохиогоод радиод оруулж өгөхөд -Үүнийг ямар урлага гэдэг юм гэж эргүүлэн өгч байсан соёл урлагийн ажилтнуудаас авхуулаад, тунц танц гэж дургуйцдаг байсан хүмүүс хүртэл нэг мэдэхэд хажууд, инээлдэн бүжиглээд зогсдог болов.

5 жил олон төрлийн паари хийхэд ганц ч удаа зодоон цохион гарч байгаагүй club21 Монголын түүхэнд хэд хэдэн сонирхолтой арга хэмжээнүүд зохион байгуулсан билээ.

Street parade

Хүүхдийн баяраар, хүнд даацын ачааны урт тэргэн дээр тайз засч, мотор тавьж, хөгжим, өсгөгчүүд байрлуулаад бүтэн өдөржингөө хотын гудмаар, электро хөгжмийг эгшиглүүлж, шинэ цаг үеийн хэмнэлийг мэдрүүлсэн нь тухайн үед маш сонин байсан нь мэдээж.

Хорооллоор явахад хоёр барилгад хөгжим ойж, хүмүүс нь гудамжинд бүжиглэж байв. Уг арга хэмуээг 6 сарын 1-нтэй хослуулсан болохоор бүр гоё болсон.

Анхны Beach party

2004 оны хавар Брой Хаузын захиралтай уулзаж, Монгол шилтгээн-д beach party хийх, хамтран ажиллах санал тавихад татгалзаж, харин жилийн дараа өөрсдөө над руу холбогдож, дэмжихээ, илэрхийлэв.  Дандаа байшин, тамхины утаанд үдшийг өнгөрөөдөг байсан хотын залууст, голын эргийн элсэн дээр, өдөр ч шөнө ч хөгжим сосон бүжиглэн өнгөрөөх боломжийг анх бий болгосон нь клуб21-ийн хамгийн сүүлийн ажил байлаа.

120 гаруй ачааны тэрэг элс голын эрэг дээр буулгаж, тайз, хөгжим байрлуулж, анхны beach party хийсэн цагаас хойш юм бүхэн өөр болсон.

Шөнө гал түлээд, оддын дор бүжиглээд.

Миний амьдралын хамгийн гоё өдрүүдийн нэг нь тэр өдөр байсан.

Энэ олон арга хэмжээ зохион байгуулах мөнгө хаанаас олдог байсан тухай хүмүүс их асуудаг.

Agency 21

Тухайн үед Agency21  гэх арга хэмжээ зохиодог газартай болж, Улаанбаатарын хувийн аж ахуйн нэгжүүдийн олон нийтийг хамарсан арга хэмжээнүүд зохиохын тулд, халуунд халж, хүйтэнд хөрч байсан.

Түүнээс олсон орлогоо Монгол Электро ажилдаа зориулсан.

97 оноос Монголын соёлд өөрийн мөрөө үлдээж, залууст шинэ мэдрэмж өгөх гэж зүтгэсэн ажил маань дандаа амар, сайн, амжилттай байгаагүй билээ.

Атаа жөтөө, хорлол дагуулсан хүнд хэцүү үеүүд олон тохиосон.

Над руу дайрч давших, хорлох хохироох бүрд, эгц босч зорьсон зорилгодоо хүрсээр ирсэн.

–Монгол эр хүн бууж өгдөггүй юм шүү! гэж өөвөөгийн минь заасан зүйл намайг мятрашгүй зүтгүүлсээр энд хүргэлээ.

2005 оны зун монголын ихэнх клубууд электро, транс хөгжмүүд эгшиглэх болж, шинэ шинэ, эрч хүчтэй dj нар олноор төрж, би өөрийн ажилаа гүйцээсэн гэж үзсэн тул ийнхүү Бадарчин гэх эртний хувь тавиланд хөтлөгдөв.

Бадар гэх аягнаас өөр юу ч үгүй, шуналгүй, эрдэм мэдлэг цуглуулах гэгээрлийн замд гарахаар шийдсэн нь энэ.

Өөрийн студийн бүх төхөөрөмж, CD, пянзнуудаа зарахыг нь зараад, үлдсэнийг нь найзууддаа тараагаад, ганц үүргэвчинд амьдралаа авч явах шинэ амьдралдаа орохоосоо өмнө, клубт ирж, зохион байгуулагч биш, оролцогч болж сүүлийн үдшийг өнгөрөөж байна.

Тайзан дээр Электрогийн хоёр дугаар үеийн dj нар гарсан, олныг доргиож байгааг харах сайхан байна. Таван жилийн өмнөх үеийг бодвол Dj залуус өөрсдөө дуу хөгжим зохиож, ремикс хийхийг зорьдог болжээ.

Маргааш ОХУ-ын хилийг давж, хол замд гарна. Таньж мэдэхгүй улс орон, хүмүүсийн дунд орно. Ертөнцийг туулна.

Хорин зургаан настай Монгол залуу дэлхийг судалхаар гарч байна.

-Намайг юу хүлээж байгаа бол оо?

-Хайж буй зүйлсээ олох болов уу?

-Би холын замаас ирээд хэр өөрчлөгдөх бол оо?

Үргэлжлэлийг “Гайхамшигт Ертөнц” номоос уншина уу.