АМАЙ – Цаг Хугацаагаар аялагч

ТЭНГРИ ЛЭНД

(I бүлэг “Аягны хариу өдөртөө, Агтны хариу жилдээ”)

2028 оны 08 сарын 25

Тэнгэрийн орон Монгол

Тэнгэрийг бүрхээд эхэлсэн, Хойд зүгийн аадар борооны үүлний хаяагаар сүүн цагаан онгоц харагдаж эхэлмэгц онгоцны буудлын зурвас дээрх халдвар хамгааллын хувцастай хүмүүсийн хөдөлгөөн эрчимжлээ.

Бэлэн байхыг анхааруулсан дохиолол гурван удаа дуугараад унтрахад, ахмад насны барилууд хоолойтой хүн чанга яригчаар “За Монголчуудаа дүрэм, журмаа ягштал биелүүлнэ шүү! Бидний Эх орон, гэр бүл, дотнын хүмүүс, хойч үеийн аюулгүй байдлыг хангах нь бидний үүрэг билээ. Өнөөдрийн сүүлийн онгоц буух гэж байна. Ажлаа амжилттай сайн гүйцэтгээд гэртээ дотнын хүмүүс рүүгээ харьцгаая!” гэж зарлалаа.

Хилийн цэрэг, Батлан хамгаалах, дотоодын цэрэг, цагдаа, мэргэжлийн хяналт, эрүүл мэндийн салбар, аялал жуулчлал, соёлын салбарын тангараг өргөсөн Төрийн албаныхан дараагийн онгоцоо хүлээн авахад бэлэн болов.

Хүмүүн төрөлхтний олон жилийн буруу үйлдлээс үүдэн Дэлхий Ээж маань хүнд өвдөж, бие нь чилээрхээд байгаа болохоор сүүлийн хэдэн жил хэт хуурайшилт, гал түймэр, усны үер, газар хөдлөлт, цаг агаарын эрс өөрчлөлт олон дахин давтагдаж байна.

Дэлхий Ээж маань хүмүүний буруу үйлдлээс өөрийгөө хамгаалахын тулд дархлаагаа идэвхжүүлсэн болохоор, хүмүүн төрөлхтний дунд цар тахал дэгдээд найман жил өнгөрч, олон зуун сая хүмүүний амь аваад байгаа юм.

Аюулгүй, амар амгалан бүс гэдэг Хүмүүн төрөлхтний хамгийн үнэ цэнэтэй зүйл болж, Монголыг Диваажин болохыг Дэлхий даяараа ойлгожээ.

Онгоцны нисэгчдийн бүхэгт

-Та хоёр ТЭНГРИ ЛЭНД-д ирж байсан уу? гэж жар орчим настай АНУ-ын иргэний нисэхийн европ гаралтай ахмад, туслахуудаасаа асуухад

-Би уг нь уржинан нисэх өргөдлөө өгч, шалгалтад тэнцэж, эхний мянган нисэгчдийн тоонд орсон. Тэгээд өдөр шөнөгүй хүлээсээр одоо л үзэх гэж байна гэж 30 орчим насны Латин төрхтэй туслах хариулаад,“ТЭНГРИ ЛЭНД” гэж мишээн шивнэлээ.

-Би хүмүүсийн яриад байгаа ТЭНГРИ ЛЭНД-д итгэдэггүй. Эрэлт үүсгэж мөнгө олох гэсэн зар сурталчилгаа, зохиол гэж боддог. Өндөр цалинтай болохоор би өргөдлөө өгсөн. Хуучин, агаарын хүчний нисгэгч байсан болохоор энэ шугамд намайг зөвшөөрсөн болов уу. Хүмүүс юунд нь ингэж их шуураад байгааг огт ойлгохгүй байгаа гэж тавь хүрч буй африк төрхтэй нөгөө туслах нь хариуллаа.

Эхний түүх:

“АЯГАНЫ ХАРИУ ӨДӨРТӨӨ, АГТНЫ ХАРИУ ЖИЛДЭЭ”

Арван хоёр настай ихэр хөвгүүдээ дагуулсан, дөч орчим насны европ төрхтэй АНУ-ын эхнэр нөхөр хоёр, онгоцны арын эгнээний голын суудлуудад, дэлгэцтэй нүдний шил ширтэн гайхширсан байдалтай сууна.

Монгол руу нисэж буй онгоцнуудын урд байршуулсан, 360 хэмийг үзүүлдэг камераар тэд Дэлхий Ээж, Тэнгэр эцгийг харан, ТЭНГРИ ЛЭНД-д морь унаж, зүлгэн дээр хэвтэж, сэнгэнэсэн агаарыг нь амьсгалах мөчийг тэсэн ядан хүлээнэ.

Гурван жилийн өмнө…

АНУ-ын Нью Йорк хотын тэнгэр тулсан өндөр байшинтай Манхэттен бизнес дүүргийн нэгэн шилэн барилгын өндөр давхарт, Эрх Чөлөөний хөшөө рүү харсан цонхны өмнө Фиил гэх тансаг зэрэглэлийн костюм өмссөн залуу цонхоор харан зогсож байтал нарийн бичиг нь дотоод сүлжээгээр холбогдон,

-Ноён Кому уулзахаар ирсэн байна гэлээ.

Ажил, амьдрал гэсээр байгаад Их сургуулийн анд Комутайгаа уулзалгүй уджээ гэж Фиил бодлоо. Үүдэнд, уулзахаар хүлээж байсан хүмүүсээс уучлалт хүсэж, уулзалтаа цуцлаад, тус бүрийг нь өдрийн хоолонд урьж, ярилцах хуваарийг нарийн бичгээр дамжуулна гэлээ.

Залуу насны сайхан үеийг хамт өнгөрөөсөн андаа баярлан угтаж, буйдан дээр тухлахдаа хадгалж байсан чамин сархдаа задаллаа. Сошлоор бие биетэйгээ холбоотой байдаг ч, зогсолтгүй үргэлжлэх амьдралын олон даваануудад бие биенээсээ хөндийрсөн болохыг хоёулаа хүлээн зөвшөөрч, хэсэг сэтгэлийн амрыг мэдэрлээ.

-Ямар ажлаар найзынхаа оффист ирэв ээ? Урьдчилан ярихгүй яасан юм? Манай гэрт дөрвүүлээ хамт суусан бол дээр биш үү? гэж Фиил асуухад

-Ойрхон явж байгаад ороод гаръя гэж бодсон юм. Бас эрчүүдийн яриа байна аа. Мөнгөний хэрэг гарлаа. Ханна бид хоёр гурван жилийн өмнө “ТЭНГРИ ЛЭНД”-д 14 хоног зочлох урилга арай хийж олж авсан юм. Жаран мянган доллар төлсөн. Бүртгэлийн жагсаалтаар таван жилийн дараа, 2028 оны зун зочлох хуваарь аваад ихэд баярлан, өдөр хоногийг тэсэн ядан хүлээж байв. Гэтэл миний бизнес хямралд орж, бэлэн мөнгө яаралтай олох хэрэгтэй боллоо. Тиймээс энэ урилгаа анддаа санал болгохоор ирсэн юм. Энэ бол олдохгүй том боломж шүү.

-Мөрөөдлөө надад зарж яах юм бэ? Би Та хоёрт аргыг нь олоод зээлье. Хэд хэрэгтэй байгаа?

-Үгүйээ, би анддаа өртэй баймааргүй байна. Энэ тасалбар бол Танай гэр бүлд олдох маш том боломж. Одоо хоёрхон жил хүлээгээд л тийшээ аялна. Өнөөдөр энэ урилга хар зах дээр зуу гаруй мянга хүрсэн байгаа. Хоёр жилийн дараа бүр үнэтэй болно.

Фиил жаран мянган ногооныг тараагаад байдаг хүн биш ч гэлээ аминд орж байсан, Их сургуулийн сайн анд нөхөртөө шууд тусалхаар шийдэв.

Кому хэсэг сууж байгаад, ирсэн ажлаа амжуулсан болохоор чин сэтгэлээсээ талархаж, сүүлд бие биенээрээ зочилохоор тохироод, ажил руугаа яаран буцлаа.

Кофе аван цонх ширтээд зогсож байсан байрлалдаа эргэн орж, өөрийн амьдралд тулгараад байгаа асуудлуудаа үргэлжлүүлэн бодох гэтэл сархдын дараа кофе амтгүй санагдаж, хундагаа сэргээгээд, найзынхаа төлөө нэгийг тогтоов.

Хэзээ нэгэн өдөр андынхаа ачийг нь хариулна даа гэж бодож байсан өдөр нь ирсэн болохоор цээжнээс нь чулуу унасан юм шиг хөөрмөөр санагдаад, дахин нэг хундагыг тогтоолоо.

Андын хувийн амьдралд ямар асуудал болсон талаар тэрээр асуухыг хүссэнгүй. Эрчүүд сул доройгоо бие биендээ хэлэх дургүйг өөрийн туршлагаар мэдэх болохоор. “ТЭНГРИ ЛЭНД” гэдэг үлгэр домог шиг зүйл эргэн тойронд сонсогдоод байдаг ч яг юу болохыг сайн мэдэхгүй, анддаа тусалж чадсандаа баяртай байв.

Уулзалтуудаа цуцалсан болохоор сэтгэлийг зовоогоод байгаа өөрийн амьдралын асуудлаа эргэн бодож, цаашаа яах тухайгаа ажил тартал ганцаараа эргэцүүлэв.

Би яах гэж амьдраад байна аа? гэдэг асуулт зөвхөн Фиилийг зовоогоод байгаа явдал биш. Хөрөнгөтний тогтолцоотой улсын дөч, тавин настай, амьдралаа босгосон, тогтмол ажил эрхэлдэг, гэр бүл үр хүүхэдтэй эр хүн бүрт тулгардаг сэтгэл зүйн хямрал.

Хамаг амьдралаа өрөө төлөх гэж өнгөрөөж байгаа мэт бодогдож, гинжлэгдсэн ажлын боол мэт санагдуулдаг зангиаг тайлж хаяхыг хүснэ.

Эхнэр хоёр хүүтэйгээ хамт цаг хугацаанд баригдахгүй амьдархыг тэрээр мөрөөддөг ч ажилгүй хэдхэн сар болохоод өрөнд унаж, юу ч үгүй гудамжинд хөөгдөнө гэдгийг тэрээр мэднэ. Тиймээс ажлаа алдахаас хамгийн их айна.

Фиил Пенсильвань мужийн Ойл сити хотын жижиг сонингийн сэтгүүлчийн гэр бүлд төрж өссөн болохоор ирээдүйд том хотод очин амжилттай бизнесмен болж, Дэлхийгээр аялж, том хаузанд амьдарч, тансаг машинтай болно гэж багаасаа мөрөөддөг байсан.

Гэр бүл хоёр хүүхэд, хауз, гоё машинтай болох мөрөөдлүүд нь биелсэн ч хүслээрээ амьдрах боломжгүй, ажил гэр хоёрын хоорондын арван таван жил нь салхи мэт өнгөрснийг тэрээр Кому найзтайгаа уулзахдаа ойлгоод, улам гүн хямралд орлоо.

Ажил амьдрал гэсээр байгаад нэг л мэдэхэд хөгширнө, тэгээд юу ч үзэж харалгүй өнгөрөөсөн залуу насандаа харамсана гэж өөрийгөө зэмлэнэ.

Сархад хүртсэн болохоор үйлчилгээ нь сарнитал нар жаргахыг харж цонхныхоо өмнө суулаа.

Бага нас нь элбэг дэлбэг байгаагүй ч, аав ээж дүүтэйгээ хамт жаргалтай амьдарч байсан нь санагдана. Харин одоо хүнд ажлаа тараад гэртээ ирэхэд хүүхдүүд өөрийн өрөөндөө ороод алга болно. Эхнэр номоо үргэлжлүүлэн уншиж, Фиил ажлын бичиг баримттайгаа шөнө болтол ширээний ард өнжинө. Тэгээд унтана, маргааш дахиад л энд ингээд сууж байна.

Ажлаа тараад, хотын зах руу чиглэх хурдны замаар харьж явахдаа, “ТЭНГРИ ЛЭНД” тасалбарын 60 000 долларыг зээлийн картандаа нэмснийг эхнэртээ хэрхэн тайлбарлахаа бодсоор байв.

Их сургуулийн сургалтын төлбөрийн зээл, Хауз байшингийн зээл, хоёр машины зээл, ойр зуурын юмны зээл гээд олон асуудал дунд амьдарч байхад дахин зээл авсныг Шарлот сонсох юм бол уурлана гэж имээгээд, мэдэгдэхгүйгээр энэ өрийг дарахаар шийдлээ.

Шарлот нөхөртөө итгэдэг болохоор тэр бүр гэр бүлийн санхүү рүү ороод байдаггүй, нөхрийнхөө амжилтын тулгуур нь болж, арын албыг бүрэн даадаг сайн эхнэр болохоор энэ асуудал сөхөгдөлгүй гурван жил өнгөрөв.

Гурван жилийн дараа…

Фил ажлынхаа өрөөндөө орж ирээд ирээд компьютерээ асаагаад хувийн болон ажлын захиануудаа шалгатал, урилгаа бүртгүүлж байсан “ТЭНГРИ ЛЭНД” хаягаас захиа ирсэн байлаа.

“Сайн байна уу ноён Фиил. “ТЭНГРИ ЛЭНД”-эд зочилох бэлтгэлээ хангаж эхлээрэй. Арав хоногийн дараа JFK онгоцны буудлаас манай онгоц таныг авах болно. Заавраа сайн уншиж, дүрмийг ягштал биелүүлэх хэрэгтэйг анхаараарай. Доорх хаягаар залгаж, илгээмжээ авна уу.” гэсэн байв.

Тухайн дугаар руу залгахад, “Илгээмж хүргэх хаягаа энэ дугаарт илгээнэ үү” гэж товч бөгөөд цэргийн тушаах өнгөөр хэлээд, утсаа тасаллаа.

Хаягаа илгээгээд, хүлээж суулаа.

Хэдэн цагийн дараа нарийн бичиг холбогдож, “Сонин хувцастай гурван хүн ирлээ. ТЭНГРИ ЛЭНД -ээс илгээмж авчирсан, заавал гарт дамжуулж, гарын хээгээр баталгаажуулна” гэв.

Намайг болгоомжтой байхыг анхааруулж, цагдаа дуудах эсэхийг Нарийн бичиг нууц дохио үгээр асуухад, “Хэрэггүй. Оруул” гэлээ.

Морь, сэлэм, нум сумаа доор орхиод ирж байгаа юм шиг Монгол төрхтэй, эртний тал хээрийн дайчдын хувцастай, өвөрмөц загварын амны маск зүүсэн гурван хүн гурван цүнх барин өрөөнд оров. Бөх барилддаг болтой хулгар чихтэй хоёр залуу нь том цүнхнүүдээ нээж, дотрох зүйлсийг нь дэлгэж тавьж байх хооронд, жижиг цүнх барьсан үзэсгэлэнт монгол бүсгүй ширээ рүү ойртон ирээд

-Сайн байна уу? Бид ТЭНГРИ ЛЭНД илгээмжийг танд авчирлаа. Та дүрэм журамтайгаа танилцсан биз дээ?

-Танилцсан. Харин эхнэр, хүүхдүүддээ танилцуулж амжаагүй байгаа.

-Энэ бол таны асуудал. Та диваажинд очих онгоцонд суухаас өмнө эдгээр шинжилгээг энэ хугацаанд өгсөн байх үүрэгтэй. Дараа нь энэ зочид буудалд долоо хоног гэр бүлийн хамт тусгаарлагдана. 8 сарын 24-ний өдөр ариутгалд хамрагдсан манай тусгай үйлчилгээний лимузин машин Та нарыг аваад онгоцны буудалд хүргэж өгнө. Тусгай хамгаалтын өмсгөлөө зочид буудлын өрөөнд өмсөөд Монголын ТЭНГРИ ЛЭНД хүртэл тайлахгүй гэсэн сэтгэл зүйн бэлтгэлтэй байгаарай. Бүгдийн аюулгүй байдлын тулд ийм арга хэмжээ авч байгааг ойлгоорой! гээд цүнхээ ширээн дээр дэлгэн тавив.

Тэнгристууд хоёр цаг гаруй аян замын зааварчилгаа хийж, илгээмжээ үлдээгээд явлаа.

“Гурван жил нуусан зүйлээ яаж эхнэртээ хэлнэ ээ” гэж Фиил санаа зовж эхлэв.

Гэрийн зүг давхиж явахдаа, Урилгын талаар яаж хэлэхээ мэдэхгүй байв.

Машинаа гаражинд оруулж, доторх юмыг нь харанхуй өрөөндөө нуугаад орлоо.

Дөрвүүлээ оройн хоолоо идээд, хүүхдүүд өрөөндөө орж, Фиил эхнэртэйгээ яриа өдөж, нөхцөл байдлыг ажихаар шийдэв

-Хайраа, арав хоногийн дараа дөрвүүлээ байгальд хоёр долоо хононо. Догдолж байна уу? Бүх цахилгаанаа унтраагаад, гал түлж тэнгэр ширтэж амьдарна.

-Тиймээ, ажлуудаа орхиод, гэр бүлээрээ цагийг хамтдаа өнгөрөөнө.

Гурван жилийн өмнөөс энэ өдрийг төлөвлөж байсан болохоор гэр бүлээрээ хотоос гарч байгальд амрахыг төлөвлөсөн юм.

Анх аялал төлөвлөхөд ихрийн нэг Тим гэртээ үлдэхийг хүсч

-Утас цахилгаангүй тэр байгальд юу хийх юм бэ? гэж ааваасаа асуухад

-Одод ширтэнэ! гэж хариулсан.

Харин Том байгальд дуртай болохоор аялахыг тэсэн ядан хүлээнэ.

Орой орондоо орсны дараа Фиил арван хоногийн дараах аяллын талаар Шарлотоос асуухад, нэг их сэтгэл хөдлөхгүй байгаа нь анзаарагдав. Тэгэхээр нь

-Чи “ТЭНГРИ ЛЭНД” гэж сонсож байсан уу?

-Сонссон.

-Хэнээс?

-Манай ажлын биологийн багшийн нөхрийнх нь дүүгийн гэр бүл тэр урилгыг авсан гэсэн. Зөвхөн гараас гарт дамждаг, маш их нууцлалтай, ойлгомжгүй сонин юм билээ. Арван хоногийн дотор бүх юмаа бэлдээд, ажил мажлаа хаяад ниссэн гэсэн. Хамаатан нь явах боломжгүй болоод өгсөн юм байх. Манайд тийм хамаатан байдаг ч болоосой.

Явахаас өмнөх долоо хоногийг зочид буудалд өнгөрүүлж, биений болон сэтгэл санаа, оюун ухааны бэлтгэлийг хийлгэсэн гэсэн. Утас техник, зурагт бүгд хориотой. Зөвхөн гэр бүлээрээ тансаг орчинд амьдардаг юм билээ. Дараа нь 30 цаг сансрын юм шиг битүү хувцастай, халдварын өндөр хамгаалалттай ТЭНГРИ ДЭНД-д хүргэж, 14 хоног жаргаадаг гэсэн.

Хүн анх байгальд амьдарч байсан хэлбэртээ очихоор амрыг олдог юм билээ гэж тэд эргэж ирээд ахдаа хэлсэн байна лээ. Зарим хүмүүс эргэж онгоцондоо суухгүй гэж уйлж, асуудал болсон гэсэн. Дандаа тийм юм болдог юм шиг байгаан.

Оюун ухаан, сэтгэл санааны хүнд өвчтэй хүмүүс тэнд очоод эдгэрсэн тухай сурвалжлагууд интернетэд олон байна лээ. Манай гарагийн үндсэн тивийн гол өндөрлөгт байдаг Монгол улс нь Дэлхийн хамгийн их хүчилтөрөгчтэй газар юм байна. Сибирийн ойн дээр оршдог болохоор.

-Хэзээ чи ийм их юм болж мэдсэн юм? Яагаад надаа хэлээгүй юм?

-Угаасаа бид хоёрын одоогийн нөхцөл байдалд ийм зүйл ярих нь утгагүй гээд. Урилгаа дагаад тансаг юмтай тусгай цүнхнүүд ирсэн гэж Биологийн Ханна хэлсэн. Жинхэнэ Монголчууд гар барьдаггүй, аяга солилцдоггүйг мэдэх үү?

-Сонсож байсан. Ариун цэврийн үүднээс өөрийн аягаа биедээ авч явдаг сонин хүмүүс шүү.

-Зөвхөн ариун цэвэр биш, усаа бас гамнаж байгаа хэрэг гэсэн. Байгалиа шүтдэг хүмүүс болохоор. Ямар азтай нь “ТЭНГРИ ЛЭНД”-ийн урилга авдаг байна аа… гэж Шарлот санаа алдан хэлэх үед Тэнгэрийн орны тухай дуугархаас айж байсан Фиил бүтэн өдөр бодсон төлөвлөгөөгөө зоригтой хэрэгжүүлэхээр шийдлээ.

-Чамд тэр урилга нь олдсон бол чи явах байсан юм уу?

-Мэдээж, даанч ойрын арван жилийн суудал нь борлогдсон гээд боддоо?

Долоо хоногийн өмнө нууц дуудлага худалдаа болсон гэсэн, ирэх долоо хоногт “Тэнгрийн орон”-нд зочилох урилга хоёр зуу мянга давсан байна лээ. Нэг удаа сая доллар хүрч байсан гэсэн. Өр зээлгүй, мөнгөтэй байсан бол тийшээ гэр бүлээрээ аялж үзэх сэн. Амьдралдаа ганц удаа шүү дээ. Зургуудыг нь харсан, нүдэндээ итгэмээргүй үзэсгэлэнтэй байгаль.

Надад энэ мөнгө байсан бол арван жил хүлээгээд ч хамаагүй гэр бүлээрээ тийшээ очиж үзэх байсан. Бэлэгний цүнхнүүдэд, аль ч дэлгүүр зардаггүй, хамгийн тансаг чанарын хэрэгллүүд ирсэн гээд боддоо? Хөнжлийн бүтээлэг нь “Ноолуур” гэдэг сортын өндөр чанарын кашмир. Монголчууд Дэлхий ээжээ сэндийлэхгүй гээд өргөсөн хоншоортой гутал өмсдгийг мэдэх үү? зургийг нь үзсэн үнэхээр урлагийн бүтээл шиг гоё загвартай гутал өмсдөг юм билээ. Гутландаа хүртэл билигдэлтэй тийм эртний соёл иргэншил гээд боддоо. Бас ТЭНГРИ ЛЭНД-д заавал өөрийн аягатай зочилох ёстой гээд мөнгө, зэсэн аягнууд бэлэгэнд дагалдсан байсан. Үнэхээр сонирхолтой. Хэзээ нэг өдөр өнө эртний соёл иргэншилт Монголчууд амьдардаг ТЭНГРИ ЛЭНД-л зочилно оо.

-Би урилга бүтээчихвэл яахын?

– Хоёулаа барахгүй ээ, худлаа мөрөөдөөд яах вэ. Унтъя. Маргааш ажилтай.

“Хэрвээ одоо үнэнийг хэлбэл, шөнөжингөө асуудал болох байх, өглөөг хүлээе” гэж Фиил шийдээд сүүлийн гурван жилд анх удаа тайван унтлаа.

Шарлотыг сэрэхэд өглөөний цай, шарсан өндөг хажуугийн сэтгүүлийн ширээн дээр угтав.

Орноосоо босохгүй цайгаа уугаад, “Фиил яагаад гэнэт өглөөний цай бэлдсэн юм бол оо” гэж бодож байтал үүдний дотор талд “Энэ сумыг дага” гэсэн бичиг харагдлаа. Нэг давхрын зочны өрөөний ширээ хүртэл сумыг дагахад, дуртай бялууг нь дугтуйн дээр тавьсан байгаа харагдлаа.

Чийз кейкийг амандаа зуугаад, хоёр гараараа дугтуйг нээтэл

“WELCOME TO TENGRI LAND” гэсэн дүрстэй лед дэлгэц асахад, баярласандаа болж хашхирахдаа бялуугаа газар унагалаа.

Фиил рүү утас аван залгаад

-Би чамд үнэхээр хайртай шүү. Чи миний мөрөөдлийг дандаа биелүүлдэг гээд уйлж эхлэхэд

-Миний хайр тайван бай. Хайрынхаа мөрөөдлийг биелүүлэх чинь эр хүний амьдралын утга учир шүү дээ. Юмаа бэлдээрэй. Бид ТЭНГРИ ЛЭНД-эд 8 хоногийн дараа зочилно.

-Миний хайр мөнгө хаанаас авсан бэ?

-Зүгээрээ санаа зоволтгүй, найз надад бэлэглэсэн юм.

-Хэн?

-Очиж байгаад ярья. Санаа битгий зовоорой. Сайн үйлийн үр юмаа. Гарашны харанхуй өрөөнд аяллын цүнхнүүд байгаа, оруулаад задалж үзээрэй, би одоо уулзалтад орох гэж байна гэлээ.

Хоёр цагийн дараа Фиилийн утас дуугарч

-Миний хайраа энэ цүнхнүүд дотор юу байна гээч? Кашмир хувцас, ноосон улавч, морь унадаг гутал хүртэл байна. Тим, Том хоёрт яг таарч байна. Ямар гоё хэлбэр загвар, зураг, хээтэй юм бэ. Нэг загварыг ганцхан хувилбар хийдэг гээд боддоо?

-Хайраа би уулзалт дээр байна. Тараад залгая гэж Фиил шивнээд утсаа салгаж, зангиагаа зөөлөн аваад, энгрийн товчийг нь суллалаа.

Дугуй ширээнд сууж байсан удирдлагууд энэ үйлдлийг нь анзаарч гайхлаа. Юмыг яг дүрэм журмаар хийдэг, воркохолик буюу ажлын донтой гэж боддог хүн нь анх удаа тайвширч байгаа нь анзаарагдав.

Их сургуулийн сайн андын ачаар Фиил өөрийгөө жинхэнэ эр хүн гэдгээ мэдэрлээ.

Тэрээр гэр бүлээ Хүмүүн төрөлхтний мөрөөдөл болоод байгаа газарт аваачих гэж байгаадаа бахархалтай байв.

Онгоцонд.

ТЭНГРИ ЛЭНД аялал жуулчлалын арван дөрөв хоногийн хөтөлбөрийн нэг хэсэг нь сансрын нисгэгчийн хувцсанд гучин цагийг өнгөрөөж, агаартай байх, байгальд амьсгалах ямар байдгийг мэдрүүлэх болохоор, Фиилийнхэн сандарч, бачуурах зүйлгүй, адал явдлаа хүлээлээ.

СИРИЧУУДАД ХҮРГЭХ МИНИЙ ЗАХИДАЛ

2016 оны 5 сарын 9
Хүмүүн Төрөлхтний хамгийн эртний төрөл угсаа, соёл иргэншил, 810 жилийн түүхт, Нүүдэлчин овог аймгуудын Ураг, нутгийг нэгтгэсэн, Их Эзэн Чингис Хааны, Тусгаар Монгол Улсын, Шинэ нийслэл Улаанбаатар хот.

Хүн төрөлхтний өнө эртний соёл иргэншилт, Сири улсын ард түмэнд энэ өдрийн мэндийг , Бүгд найрамдах засаглалт Ардчилсан Монгол улсын иргэн, Бат овогтон Жамбалсүрэнгийн хүү Золбаяр (Амай) миний бие алс холын Үзэсгэлэнт Монгол нутгаас , интернэтийн сошл гэх сүлжээг ашиглан Та бүхэнд илгээж байна.
Хүн төрөлхтний энэ цаг үеийн хамгийн аймшигтай, бас харамсалтай иргэний болон түрэмгийллийн дайнд нэрвэгдсэн Сирийн ард түмний өдөр тутмын уй гашуудал, зовлон зүдгүүрийг миний бие төсөөлж ч чадахгүй байна.

Continue reading “СИРИЧУУДАД ХҮРГЭХ МИНИЙ ЗАХИДАЛ”

ЭРХ ЧӨЛӨӨНД ХҮРЭХ ЗАМ

2008 оны 8 сарын 29.

Монгол Бадарчин 1-р аян. 47 дахь төр.

Лалын Бүгд найрамдах Мавритан улсын нийслэл Нуакшот хот.

Аяллынхаа дөчин долоо дахь улсад хөл тавиад арван долоо хонолоо.

Энэ улсад намайг ирэхээс хэдхэн хоногийн өмнө цэргийн зэвсэгт төрийн эргэлт болж, ардчилсан гэх сонгуулиар гарсан ерөнхийлөгчийг цэргийн дээд албан тушаалтнууд гэрийн хорионд авжээ.

Төрийн эргэлт болоод хорин гурав хонож байна гэхэд иргэд нь чимээгүй, айдастай, ямар нэг юм хүлээж байгаа юм шиг санагдаж байна.

Зэвсэгт хүчин, ерөнхийлөгчийг огцруулж байхад ард түмэн дуугүй байгаа нь өмнө болж байсан хэд хэдэн удаагийн цэргийн эргэлтийн үр дагавар байх. Continue reading “ЭРХ ЧӨЛӨӨНД ХҮРЭХ ЗАМ”

АНХНЫ ЗАХИА

2008 оны 04 сарын 18.

№34, Камерун улс, Доуала.

Сайн байцгаана уу? Аав, ээж, ах, эгч, дүү нараа. Хэдийгээр аялсан улс бүрийн нийслэлээс ил захидал явуулж байгаа ч, жоохон цаасан дээр бодож буй бүх зүйлээ багтаан бичиж чадахгүй байсаар 2 жил 6 сарыг ардаа өнгөрөөчихжээ. Миний аяллын тэмдэглэлүүдийг блог дээрээс та бүхэн уншаад, хүүгийнхээ бэрхшээлийг хэрхэн давж сурч байгааг харж байгаа байх.

Кэйп Таун хотод байхад илгээсэн та хоёрын захиаг хааяа ганцаардсан үедээ нээж дахин дахин унших үнэхээр сайхан байдаг. Бараг цээжилсэн гэх үү дээ. Та хоёрын бичгийн хэлбэрийг мартахааргүй.

Энэ захиаг би Камерун улсын нийслэл Яоундэ хотод Нигери улсын виз аваад, замдаа гарахын өмнө бичиж байна. Нигери улсаас яагаад ч юм бага зэрэг эмээж, болгоомжилж байна. Миний хамгийн хэцүү үе болж магад гэж бодоод анхныхаа энэ захиаг бичихээр шийдлээ. Блог дээрээ бас тавья. Манай гэр бүлд нуух зүйл байгаа биш. Аялалд тулгарч буй асуудал бэрхшээлүүдээ хуваалцах хүнгүй ганцаараа удаан хугацаанд байх үнэхээр хэцүү юм. Бэтгэрэх гэж яг юу гэсэн үг юм бэ?

Долоо хоногийн өмнө Нигерийн виз хүстэл, заавал Монголын Засгийн газраас иргэндээ виз тавьж өгөхийг хүссэн хүсэлт гаргасан албан бичиг Камерун дахь Нигер улсын Элчин сайдын яаманд илгээх ёстой гэсэн шаардлага надад тавьсан нь та нарыг дахиад л хүний өмнө царайчлахад хүргэсэн үү?

Элдэв албан бичиг, хүсэлт, хөрөнгийн баталгаа гээд хичнээн их төвөг та нарт гаргаж байна аа? Хүү нь энэ аяллын үед улс бүрт шахуу ийм асуудалд орж байна. Бараг дасаж, аргыг нь олж сурч байна даа. Гадаад харилцаа сул улсын иргэн байх гэдэг үнэхээр хэцүү юм аа. Хэзээ бид Монгол улсынхаа паспортоо бариад дэлхий ертөнцөөр чөлөөтэй аялдаг болох бол оо. Хэдийгээр улс дотроо иргэний үнэмлэхээр чөлөөтэй зорчиж болдог болсон ч “гадаад паспорт” гэж үгнээс салж чадахгүй юм.

Та нар Гадаад хэргийн яамнаас миний аяллыг дэмжихийг хүссэн захиаг арай гэж хөөцөлдөн авч Доуала-гийн Нигерийн консул руу илгээх үед, би тэнд очиж, төвөггүй виз авах итгэлтэй байсан ч бас л элдэв ноо тоочоод өгөөгүй. Төвөгтэй байгаа биз?

Хэдийгээр миний паспорт Монгол Улсын Албаны гэсэн бичигтэй байсан ч тэд –Монгол оо? Хаана байдаг юм? Хэний харъяа юм? гэх мэтчилэн дипломат ёсонд муухай санагдахаар асуултууд асууж байлаа. Визний нэрсийн жагсаалтыг хараад Нигер улс Монгол Улсын иргэд хоорондын зорчих тохиролцоо хийгээгүй байна гээд татгалзсан. Тэгээд ярьж, гуйж, найрч байж арай гэж виз авхаар болсон. “Монгол аль улстай ойрхон юм?” гэсэн асуултад “Орос, Дундад Улсын хооронд байрладаг” гэж хариултал -“Тэгвэл чамаас Оросын иргэнтэй адил 700 франк (160$) хураамж авах уу? эсвэл Дундад Улсын иргэнтэй адил 500 франк (120$)-ын хураамж авах уу?” гэсэн. Тэр үед би юу гэж хариулахаа мэдэхгүй байлаа. Визээ авахын тулд төлбөр хямдаар нь Жунгаагийн иргэн гэж өөрийгөө бичих болж байна уу? гэж бодсон. Хэрвээ тэгэх юм бол миний Монгол Улсын иргэн гэдэг бахархал маань юу болох билээ!

“Монгол Улсаас дэлхийг тойрох аяллыг ганцаараа анх удаа хийх гэж оролдож байна, миний аяллыг дэмжээд манай Гадаад харилцааны яам хүртэл албаны паспорт олгосон байгаа биз дээ. Виз авах гэж 4 хоног энд хүлээж байна. Манай Гадаад харилцааны яам хүртэл Note Verbale бичгийг танай Консулын газрын хаягаар факс явуулсан” гэж нөхцөл байдлыг тайлбарлах гэж хичээх үед “Чи энэ бичигтээ миний нэрийг дурдаагүй байна шүү дээ” гэх нь тэр. Албан ажлаа мэдэхгүй хүмүүс яаж ийм чухал ажилд ордог байна аа”.

“Би энд огт ирж үзээгүй хүн Таны нэрийг яаж мэдэх билээ. Тэр тусмаа алс хол байгаа манай Гадаад харилцааны яамныхан яаж таны нэрийг мэдэж бичиг дээр оруулах билээ!” гэж би аргаа баран хэлсэн. Монгол улсын албаны паспорттой хэрнээ хүний өмнө бөхөлзөн царайчлах, гуйх ямар хэцүү байдаг юм бэ.

Өмнө нь Ботсван дахь Намибийн Элчин сайдын яаманд визэнд ортол, хаа хамаагүй цаашдын аяллын бичиг энээ тэрээ нэхээд, “Ийм паспорттой бол ажлын виз хүсэх ёстой, тэгэхийн тулд Засгийн газраасаа бичиг, сэтгүүлчийн бичиг, очих газраа товлон заасан бичиг авчир” гээд 2 сар гаруй намайг чирэгдүүлсэн. 20 гаруй улсын нэртэй цаасан дээр “Эдгээр улсууд визгүй зорчино! Харин жирийн жуулчин 30$ төлөөд өдөртөө виз авчхаж болно” гэсэн хялбар визний журамтай улс хүртэл намайг гацааж, их хэмжээний зардал гаргуулж байна. Гэр бүлийнхээ сүүлийн хэдэн жилийн бүх төсвийг Монголын түүхэнд үлдэх Дэлхийн бадарчлалдаа зориулж байгааг ойлгодог хүн манайд байдаг ч болоосой, тээ?

Монгол Улсын албан паспорттой хүнд ингэж хандаж, тоохгүй байхад, жирийн паспорттой хүн аялах гэж ямар их бэрхшээлүүдийг туулдаг бол оо? Зарим улсууд “Чи тагнуулч юм бил үү” гэж хардаж, сэрдэж байна. Конго, Киншасад нууцаар зураг дарж байгаад тагнуулынхан баривчлагдах шахсан. Арай гэж мултарсан шүү. Хэ хэ.

Монгол Улсын иргэнд ийм асуудлууд тогтмол гарч байна! гэж Гадаад харилцааны яамандаа мэдэгдмээр байгаа ч намайг юу хийж явааг ойлгож, дэмжих хүн үгүй л болов уу. Манай жирийн иргэд байтугай тусгай албан хаагчид гадагшаа явахдаа ийм төрлийн бэрхшээлүүдтэй байнга тулгарч байдаг байх.

Нигерийн Консулын хүн: “Би чамд виз өгөхгүй ч байсан болно шүү дээ!” гэж хэлэх үед хэрэг хийгээгүй хэрнээ “виз өгчих л дөө” гэж гуйх үнэхээр гутамшигтай санагдсан шүү. Сүүлийн 2 жил хагасын турш иймэрхүү л маягаар улсуудын хилийг давж явна.

Тугал ч хариуулна, Туг ч барина гэдэг байх аа?

Нигерийн Элчин сайдын яаманд шаардах, нэхэх, гуйх хослон байж арай гэж виз авахаар болтол нарийн бичиг нь орж ирэн миний паспортыг үзээд “Өө! Энэ чинь 1 жилийн хугацаатай паспорт юм байна шүү дээ! 2 сарын дараа дуусахаар байна, виз олгож болохгүй” гэх нь тэр.

“Энэ бол албаны паспорт! 1 жилээр өгч цааш сунгуулах хэрэгтэй байдаг юм!” гэж та хоёрын ногоон паспортын туршлагаас хэлэх үед: “Үгүй, болилоо! Яоундэ нийслэлийн Элчин сайдын яамнаас виз хүс!” гээд намайг өрөөнөөс үдсэн. Өдөр бүр, алхам бүрт гэр бүлийн төсвийг зараад байгаа болохоор, ийм төрлийн асуудлуудад үнэхээр их уурлах юм. Дахиад л буцаж явна, буудал унаанаас эхлээд ямар ч орлого хийхгүй, зардлууд гараад л байна. Гэхдээ та нарын итгэл барагдахгүй байгаад баяртай байна.

Би тухайн үед дургүй хүрсэн уураа бариад: “Төвөг болсонд уучлаарай. Цаг гаргасанд баярлалаа” гээд өрөөнөөс нь гарсан. Уураа барьж, ухаан гаргасан.

Тухайн консултай уулзаж байх үед найз охин нь өрөөнд орж ирж, тэр хоёр миний өмнө болсон явдлуудаа ярьж “Би чамд гомдсон шүү!” гэх хувийн асуудлаа ярилцаж байсан нь үнэхээр сонин. Гадны хүн байхад элдэв зүйлсээ яриад л. Нутгийн соёлд ийм зүйл энгийн байдаг бололтой. Өндөр хөгжилтэй улсын төлөөлөгч байсан бол юун хүүхэн! Холын гийчнийг цайгаар дайлах байсан биз! Тэ?

Оросын иргэн шиг виз авах уу? Дундад Улсын иргэн шиг виз авах уу? гэсэн өгүүлбэр намайг маш их зүйл бодоход хүргэлээ. Би тэдгээр дипломат ажилтнуудыг буруутгахыг хүссэнгүй. Бидний бодит байдал үнэхээр өрөвдөлтэй байна шүү дээ! Ганц Нигери улсад биш, Монголдоо ч бид үүнээс их бэрхшээлтэй байна. Аль нэг улс руу аялж үзэхийн тулд дотны хүндээ хүртэл хэлдэггүй гэр бүлийн эдийн засгийн болон хувийн нууцаа дэлгэн.

3 долоо хоногийн өмнө Экваторын Гвиней улсын Элчин сайдын яаманд виз хүсээд бас л хана мөргөж буцаж билээ. Консулын ажилтан нь: “Чи Испанийн Элчин сайдын яаманд очиж тэндээс бичиг авчир!” гэсэн. Би мөчөөгөө өгөлгүй: “Би Испанийн Элчин сайдын яаман дээр очоод: Та нар надад Экваторын Гвиней улс руу зорчихыг зөвшөөрсөн бичиг өгнө үү? гэж гуйх болж байна уу. Танай улс чинь Испанийн хараат байхаа больсон биз дээ!” гэж асуух үед, тухайн газрын визний албаны хүн “Бид танай орны талаар ямар ч мэдээлэлгүй тул Испанийн Элчин сайдын яамны баталгааны бичиг авчирч байж асуудлыг ярилцана” гэж байсан.

Дараагийн бадарчидад “Аан? Хаана байдаг юм?” гэдэг асуултуудад тогтмол хариулахад бэлэн байхыг захимаар байна.

Нигерийн виз татгалзсан тэр өдрөө автобусанд сууж буцаад Яоундэ нийслэлд ирж, даваа гараг хүртэл 3 өдөр хүлээгээд өнөөдөр Элчин сайдын яамнаас найрч байж арай гэж виз авлаа. Үнэгүй өгсөн гээд боддоо.

Миний тэмдэглэлийг уншдаг зарим хүмүүс “За юун сүртэй юм, хэн ч дэлхийг тойрч аялж чадна шүү дээ! Гадаадын өчнөөн хүмүүс ийм аялал хийдэг” гэж бичиж байгааг та нар сэтгэгдлээс уншиж байгаа байх.

Тэдгээр хүмүүс энгийн паспорттой 28 орныг туулаад, албаны паспорттой 7 орныг туулахдаа ямар бэрхшээлүүд тулгарч байсныг сүүлд номоос минь уншаад зорьсондоо хүрэх гэж, Монголоо газар бүр таниулах гэж, дараа дараагийн монголчууддаа ногоон гэрэл асаах гэж яаж гүрийж, тэмцэж байгааг минь ойлгох байх. Зөвхөн Америк, Япон, Европын визэнд унаад амьдрал найдлагагүй болсон мэт боддог хүмүүс манайд олон шүү дээ.

“Бид Европын иргэд биш, Америк Япончууд ч биш, гадаад харилцаа султай Монгол Улсын иргэд. Түүнийгээ санаж байх хэрэгтэй!” гэж аяллын хүнд зовлонг ойлгодоггүй зарим нэг хүмүүст зориулаад хашгирах юмсан. Хааяа үнэхээр уур хүрэх үе байдаг шүү.

Гадаад харилцааны энэ асуудлыг хэрхэн шийдвэл, дараа дараагийн Монголчууд дэлхий ертөнцөөр эрх чөлөөтэй аялж, ажил хэргээ бүтээж болдог болгох тухай өдөр бүр бодож байна. Юуны түрүүнд улсынхаа эдийн засгийг сэргээгээд, тэгээд ямар нэгэн байдлаар дэлхий дахинаа таниулах хэрэгтэй байна.

Бусад орны аялагчид надаас “Хэрвээ чи аяллын үед асуудалд орвол танай Элчин сайдын яам хаана байгаа юм бэ?” гэж асуух юм. 54 улстай Африк тивд “ганцхан Египетэд” гэж хариулах үнэхээр гутармаар. “Хэрвээ чамд асуудал гарвал танай улсын иргэний асуудлыг аль улсын Элчин сайдын яам хариуцдаг юм?” гэх асуултад би чимээгүй өнгөрдөг, үнэхээр асуудалд орох юм бол аль ч улсын Элчин сайдын яам намайг хамгаалахгүй шүү дээ! Хумхаа туссан байхдаа сайндаа л гэр рүүгээ мессэж бичихээс өөр юу ч хийж чадахгүй байсан.

Энэ захиагаа би буудлынхаа өрөөнөөс бичиж байна. Гомдоллож байна гэж битгий бодоорой. Хүү нь эцсийг нь хүртэл явах эрч хүчтэй хэвээр байна шүү. Гагцхүү амьдрал дээр ямар бэрхшээлүүд гарч буйг үнэнгээс нь бичмээр санагдлаа. Утсаар ярихдаа бүх зүйлийг дэлгэрэнгүй хэлж чаддаггүй тул.

Үнэхээр манай улсын гадаад нүүр царай гээд байх зүйл Их хаадын нэрээс өөр байхгүй юм шигээ. Зарим хүмүүст Халимын холбоонд элссэн шиг л харагдаж байгаа байх л даа.

Аав тань руу яриад “Аав! манай харилцааны сайд…!” гэж ажил хэргийн талаар асуух гэтэл “Түүнээс хойш 3 удаа солигдсон шүү дээ” гэж аргаа барсан маягтай хариулахад би гайхсан. Гадаад харилцааны яамны сайдын суудал 3 удаа солигдоно гэдэг чинь юу гэсэн үг билээ? Бид тогтвортой гадаад бодлого явуулж чадахгүй болсны жишээ мөн үү? Ааваа! Ах бид хоёр багадаа 19:30 цагийн мэдээг өвөр дээр тань суугаад үздэг байснаа байнга санадаг. Тухайн үед олон улсын байдлыг бүрэн ойлгодоггүй байсан ч зах зухаас нь суралцаж эхэлж билээ. Ямар сайндаа ээж таныг мэдээнээс салгаж чадалгүй хамт хоолоо идэх гэж хажууд хүлээж суудагсан. Анголын дайны тухай мэдээг би өнөөг хүртэл санаж байна. Аль 15 гаруй жилийн өмнө сонсож байсан улсдаа хөл тавих маш сонирхолтой байсан. Дайны дараах хүүхдүүд гэж жижигхэн тэмдэглэл хүртэл бичсэн, та нар уншаарай!

Та их сургуулийн багшийн бага цалингаараа өдөр бүр 3-4 сонин захиалж уншиж байх үед би бас түүнээс нь гарчиглаж, Монголд яг юу болоод байгааг гадарлахыг хичээж байж билээ. Хуучин аль дарга дэвшиж байгаагаас Монгол улс ямар чиг баримжаатай явахыг мэддэг байсан бол өнөө үед та хүртэл төөрөлдсөн байгааг бодоход Монгол эх оронд маань яг юу болоод байна аа? Монголчууд 5 минут ч болов зогсоод “Бид яг хаашаа яваад байна аа?” гэж өөрсдөөсөө асуугаасай!

Габонд ирээд тань руу залгахад “Миний хүү түүхийн сэдвээр их бичих боллоо. Хэзээнээс ийм түүх сонирхдог болчхов оо?” гэж асуухад би “Ааваа, өрөөнийхөө ханаар дүүрэн түүхийн номтой айлд өссөн хүүхэд өөр юу хийх билээ!” гэж хариулсан. Та бод л доо, машин засдаг хүний хүү машин гэдгийг бүрэн мэддэггүй юмаа гэхэд бусад хүүхдүүдээс илүү байна шүү дээ! Бас өнөө цагт интернэт гэдэг дэлхийн мэдлэгийн сан руу Ээж Та хоёрын олгосон англи, орос хэлийг ашиглаад хүссэн зүйлээ мэдэж авч болж байна. Хүнээс асуух ч шаардлагагүй.

Өчигдөр унтахын өмнө Таны номын сангийн доод 2 эгнээнд байдаг номуудыг дараалал байрлалыг нь санахыг хичээлээ. Хүүхдүүд олоход хялбар гээд ямагт тэр хоёр эгнээгээр дүүрэн Энциклопедиа болон гадаад орны түүх, газар зүй, гадаад хэлний номын цуглуулга байдагсан. Харин баруун эгнээний дээгүүр Монголын үлгэр домог, түүхийн бүх баримт мэдээллүүд байсан. Одоо хэвээр үү? Орос хэлээр кирилл цагаан толгойг сурсан болохоор, кирилл Монгол хэлэндээ эргэж ороход хэцүү хэвээр байна. Ялангуяа Эрхүүгээс бид эргэн ирэх үед Монгол бичгийн туршилтыг бидний үе дээр хийсэн болохоор. Кирилл монгол, монгол бичгийн дүрэм дээр учраа олохгүй л байна. Тэгээд дээрээс нь Ханз дүрс, Хирагана, Катагана гэх гурван цагаан толгой ашгилдаг Япон хэл, Латин үсэг ашгилдаг Англи хэл…

Хааяа илүүчилсэн мөнгөө хүүхдүүддээ хэрэг болох үед өгнө гээд номын завсраар хавчуулчихаад, сүүлд нэрийг нь мартаад олохгүй байна гэж бид нараар хайлгуулдаг байж билээ. Хадгалсан мөнгийг олох гэж хамаг номыг нэг бүрчлэн нэгжиж, ёстой залхуурдаггүй байсан шүү! Эргүүлж тойруулахдаа заримдаа мөнгө олно, ихэнхдээ олдоггүй байсан. Эсвэл та дандаа мөнгө тэнд хадгалдаггүй байсан юм уу? Зүгээр л хүүхдүүдээ номонд дуртай болгох гэж тэгсэн үү? Зүгээр сууж байхдаа хүртэл тэр далд хийсэн мөнгийг олох гэж номыг эргүүлж байхдаа сонирхолтой зургууд, маш хэрэгтэй мэдээллүүдийг цуглуулж байсан юм шүү дээ! Намайг бага байх үед харамсалтай нь кирилл монгол дээр сонирхолтой, танин мэдэхүйн ном ховор байсан.

Дэлхийн 2-р дайны үеийн Японы цэргийн ном, тухайн үед магтдаггүй байсан Америкийн тухай ном та бичсэн байсныг олж байж билээ. Бид номын санг өөр өөр өрөөнд зөөж, гадагш дотогш шилжүүлж байхад тэр хэдэн хүүхдийн танин мэдэхүйн номуудын дараалал, байрлалыг огт өөрчилдөггүй байсныг би саяхнаас л ойлголоо! Хүмүүжил гэдэг програмыг эмээ, өвөө, ээж Та нар сонин аргаар суулгаж байсан байна шүү.

Тэртээ бага байхад “Атлас Мира” гэдэг ногоон хавтастай ном бэлэглэснээр өнөөдрийн дэлхийг тойрох аяллын санааг миний оюун санаанд өгсөн гэж бодохоор! Ах бид хоёр шалан дээр хэвтчихээд тэр улс руу явъя! гээд хуудас эргүүлээд л очиж байж билээ. Гэтэл дэлхий тийм ч жижиг, туулахад амар биш юм байна гэдгийг одоо л ойлгож байна.

Ааваа! Та өдөр бүр ширээний ард сууж, Монголын өнгөрсөн түүх, ерээд оноос хойш өнөөдрийг болтол болж буй үйл явдлыг тэмдэглэж буй таны бичлэг, номууд хойч үеийнхэнд 1990-2000 оны үеийн алдаа оноог ойлгуулж, дахиад алдахгүй байх, амжилтад хүрэх арга замыг нь зааж өгнө гэдэгт итгэж байна. Таны мэргэжлийн хүнийг оросууд “Летописец” гэж нэрлэдэг юм байна лээ. Манайхаас бусад, өндөр хөгжилтэй улсуудад ийм хүмүүс маш нэр хүндтэй байдаг юм байна.

Бороотой ч бай, хүйтэн ч бай хоёулаа гудамжны нарийн урт замаар цаг гаруй алхаж эх орны маань хүмүүсийн амьдрал, гэр бүлийн цаашдын төлөвлөгөөний талаар ярилцдагсан. “Монголд яг юу болоод байна аа?” гэж ярилцан, хамтдаа нэг өдөр гэрийн гадаа алхахсан.

Ерээд оны хямрал эхлэх үед, Зөвлөлтөөс ирээд Их сургуульд багшилхад Танд сарын цалин гуч дөч орчим доллар өгч байхад би үнэхээр гайхаж байсан. Гэтэл өнөөг болтол манай төр ард түмний оюунлаг талыг үгүйсгэж, мөнгө бүхний түлхүүр гэж ойлгогдохоор бодлого бариад байх юм.

Зарим үед манай төрийн удирдлагад “Энэ хүн яг юу хийх гэж гарсан юм бол оо?” гэж бодохоор хүн зөндөө байх юм. “Би ноёны удам” гэдэг шиг мөнгөтэй болохоороо өөрийнхөө удам угсаанд “Би гишүүний удам” гэж цол авах гэж байгаа мэт хүмүүс олон болжээ. Нийгэм, улсын төлөө өдөр шөнөгүй ухаанаа зарах ёстой албыг олны танил болсон, хөрөнгөжсөн, аль эсвэл хөрөнгөжих хүсэлтэй хүмүүс л хаших гээд байдаг болчихжээ. Гэтэл ард түмэн улам бүр өлсөж, ядраад! Ном мэдлэг ярихад зөрүүлж мөнгө, хоол ярьж байдаг! Бид хаашаа явж байна аа, ааваа?

Өнөөдөр ч гэсэн та Их сургуульдаа хичээл зааж байх үед ихэнх оюутнууд мэдлэгийн хүчийг ойлгохгүй, хэдэн жил суугаад диплом авах л бодолтой байгаа даа! Түүх соёлоо мэдэхийн чухлыг тэдэнд ойлгуулахыг багш хичээж байна гэж тэд мэдэж байгаа болов уу?

Ээжээ! Би тандаа маш их хайртай шүү! Бас хязгааргүй их баярлаж явдаг. Хэдийгээр хаяаа уурандаа хатуу үг хэлж байсан ч, сэтгэл дотроо түүндээ байнга гэмшдэг байсан шүү. Ерээд оны эдийн засгийн хямралыг таны тууштай зүтгэл, сэтгэлийн хүчээр гэр бүл маань даван туулсан. Таны тэр гэр бүл, үр хүүхдүүдийнхээ төлөө өөрийгөө умартан, эцсээ хүртэл тэмцдэг тэр сэтгэлийг тань би өвлөж, энэхүү бүх бэрхшээлүүдийг даван туулж байна шүү. Хамгийн агуу, хамгийн сайн ээж гэдэг бол Та шүү! Тан шиг хайраараа өөрийн бүхнээ хамгаалж, халамжилж чаддаг ээжийн хүү болж төрсөн тул би өнөөдрийг хүртэл улсынхаа далбайг дэлхийн өнцөг булан бүрт мандуулж, гэр бүлийнхээ нэрийг 9 үед дуурсагахаар явна. Хүүгийх нь тухай гарч буй элдэв муу яриа, хов живэнд битгий итгээрэй, та хүүгээ ямар хүн болгож хүмүүжүүлснээ мэдэж байгаа биз дээ. Юу ч хийж чадахгүй хэрнээ хийж буй нэгнийхээ улыг шагайж, амьдардаг хүмүүс өнөөгийн нийгэмд хэтэрхий олон болсон.

Таны шүүгээнд байдаг 1980 оны үед өмсөж байсан эмх цэгцтэй эвхсэн хувцаснуудыг санаж байна. Ялангуяа тэр Их дэлгүүрт 2 цаг оочирлож байж авсан цамцаа хадгалаарай! Бид гурав хойч үедээ тэрхүү цамцны түүхийг ярьж өгөх юм шүү! Өнөөгийн шинэ үеийн залуучууд хүртэл “Аан, ганц цамц авах гэж 2 цаг оочирлоно гэж үү?” хэмээн үл итгэх биз. Ням гаргийн өглөө унтаж байхад гамбанз цохиж байгаа чимээ хааяа санагддаг, зүүдэнд ч ордог. Яг л та гал тогоонд өглөөний хоол бэлдэж байгаа мэт. Тэгээд л ходоод хоржигноно. Та нарыгаа ямар их санаж байна аа… Гэхдээ би гэрээ санаж дусал нулимас ч дусаагаагүй байгаа шүү. Хүү нь тийм сэтгэлийн их хүчтэй хүмүүжиж, өссөн байна гээд боддоо.

Монголынхоо циркчидтэй хамт Өмнөд Африкт гэрийн монгол лавшаа идсэнээс хойш хагас жил болж байна. Сьерра Леон хүрч чадах юм бол монголчууд дээрээ хүнд аяллын алжаалаа тайлж, Монгол хоолоо идэх мөрөөдөл улам нэмэгдэж байна.

Та хоёрыгоо болон ах, дүү, эмээ, хамаатнуудаа маш их санаж байна шүү!

Сайн сууж байгаарай. Баяртай!

Маргааш өглөө цүнхээ баглаад дахиад замд гарна.

Эцэс төгсгөлгүй зам.

Яааая..

Явсаар л…

2008 оны 4 сарын 18.

Монгол Бадарчин 1-р аян. 34 дахь төр.

Камерун улсын Яоундэ хот.

Сайн байцгаана уу? Аав, ээж, ах, эгч, дүү нараа.

Хэдийгээр аялсан улс бүрийн нийслэлээс ил захидал явуулж байгаа ч, жаахан цаасан дээр бодож буй бүх зүйлээ багтаан бичиж чадахгүй байсаар 2 жил 6 сарыг ардаа өнгөрөөжээ.

Миний аяллын тэмдэглэлүүдийг блог дээрээс та бүхэн уншаад, хүү нь бэрхшээлүүдийг хэрхэн давж сурч байгааг харж байгаа байх аа.

Кэйп Таун хотод байхдаа хүлээн авсан та хоёрын захиаг хааяа ганцаардсан үедээ нээж дахин дахин унших үнэхээр сайхан байдаг.

Бараг цээжилсэн гэх үү дээ.

Та хоёрын бичгийн хэлбэрийг мартахааргүй. Continue reading “АНХНЫ ЗАХИА”

ОНЦГОЙ БҮСЭД НЭВТЭРСЭН МИНЬ

20080527-IMG_8165

2010 оны 5 сарын 27-ны өдөр 22:48 цаг

Монгол Бадарчин 1-р аян. 39 дэх төр.

Зааны Ясан Эрэг (Кот Дивуар) улс, Мaн хот хүрэх уулзвар дээр

Нутгийн микро автобус баруун хойд Африкийн харанхуй ширэнгэн ойн дундуурх засмал замаар явсаар нэгэн уулзвар дээр ирж зогслоо.

Гурван тал руу чиглэсэн зам тус бүр дээр гал түлж, тойрон суусан Африкийн Зааны Ясан Эрэг улсын босогчид байна.

Цэргийн эрээн мяраан хувцастай хүн орж ирээд, чанга хоолойгоор -За хүн бүр мөнгөө бэлдээрэй гэх нь тэр.

Автобусыг зогсоосон зэвсэглэсэн хүмүүс жолоочтой ярилцаж эхлэх үед арын суудалд сууж байсан нутгийн залуу надад хандан муухан англи хэлээр:

-За, энд босогчдын пост эхэлж байгаа юм. Үүнээс баруун зүг Либери. Харин автобусаараа цааш явбал босогчдын эзэлж авсан Ман хотын төв дээр очно гэж анхааруулж хэллээ.

-Босогчид оо?

Цагаан арьстай ази залуу иргэний дайнтай улсын босогчдын нутагт, шөнө дунд яаж өөрийгөө аргална даа гэж санаа зовсондоо тэрээр ийнхүү анхааруулсан байх.

Хэрвээ би цааш үргэлжлүүлээд явах юм бол Ман гэж цэрэг цагдаа, хууль дүрэмгүй, хүч зэвсэг, танил тал, мөнгө үйлчилдэг болсон газар шөнө дунд бууна. Харин энд үлдвэл гав ганцаараа алс хол нутгийн зэрлэг араатантай ширэнгэн ойн дунд зэвсэглэсэн босогч залуусын хүрээлэлд орно.

Хууль цаазгүй болсон Африкийн хотод одоо очвол босогчдоос гадна дээрэмчид, хулгайчид, согтуу хөлчүү хүмүүс, бас мансуурагчид бий. Олон бэрхшээлтэй тулгарна. Бас хонох байр олж чадах эсэхийг бүү мэд.

Гурван зам нийлсэн босогчдын энэ уулзварт бууж үлдэх нь дээр байх гэж бодлоо.

Микроны арын хаалгаар бууж байх үед босогчид жолоочтой татвараа тохирлоо. Намайг энд авчирсан тээвэр асуудлаа шийдсэн тул арын улаан гэрэл бүдгэрсээр харанхуйд замхарлаа.

Үнэт зүйл, боодолтой доллар дүүртэл нь чихсэн мэт харагдах том үүргэвчээ үүрээд иргэний дайны улмаас хоёр хуваагдсан Кот Дивуар улсын босогчдын нутагт оддын дор ганцаараа үлдлээ.

Харанхуйд зэвсэг барьсан олон залуус бусдаас өөр царайтай үүргэвчтэй над руу зэрэг зэрэг ширтэж, хоорондоо ямар нэг юм ярилцаж байгаа нь мэдрэгдлээ.

Одоо яана аа?

Энэ явдлаас нэг хоногийн өмнө… Continue reading “ОНЦГОЙ БҮСЭД НЭВТЭРСЭН МИНЬ”

АНГОЛЫН ТӨРИЙН ТУСГАЙ ХАМГААЛАЛТАД

2008 ОНЫ 2 САРЫН 11

МОНГОЛ БАДАРЧИН 1-Р АЯН. 30 ДАХЬ ТӨР.

БҮГД НАЙРАМДАХ АНГОЛ УЛС. ЛУАНДА ХОТ.

Даваа гаригийн өглөө буудлын өрөөний утас хангинаж байгаа сонсогдлоо

-Байна уу?

-Яагаад алга болчхов оо? Анголын ерөнхийлөгчийн эхнэр тэргүүн хатагтай чамтай уулзах боломжтой байна гэж хариу өгсөн. Чамайг олж чадаагүй болохоор уулзалтаа цуцаллаа. 14:30-аас танай гадаа хамгаалалтын цагдаа нар очино шүү! Бэлдээрэй! гэж Анголд ирээд танилцсан, энэ улсын анхны ерөнхийлөгчийнх нь зээ дүү Жинга хэлээд утсаа тавьлаа.

Би цүнхээ баглаад, их ядарсан байсан тул түр амрахаар шийдээд хэвттэл таг унтжээ.

Гэнэт сэртэл өрөөнд Жинга хоёр сэтгүүлчийн хамт орж ирсэн байна. Continue reading “АНГОЛЫН ТӨРИЙН ТУСГАЙ ХАМГААЛАЛТАД”

“АМЬДРАЛ САЙХАН ШҮҮ” НОМЫН НЭЭЛТ

263713_10150231432244103_620244102_7326573_3703918_n

2011 оны 7 сарын 9

Монгол Бадарчин 1-р аянаасаа ирээд.

Монгол улс, Улаанбаатар хот, Улсын их дэлгүүрийн МАЖЭСТИК номын дэлгүүрт

Улсынхаа наадмаар “Монгол Бадарчин” төслийн хоёр дугаар боть болох “Амьдрал сайхан шүү” номоо гаргах гэж 7 сар гаруй өдөр шөнгүй ажилав. 5 хүний өдөр тутмын ажлын хуваарийг зөв гаргаж, өмнөх номын алдаа оноог нь засаж сайжруулаад, бас дараагийн номынхоо өмнөх бэлтгэлийг хийсээр арай гэж гар дээрээ шинэ номоо авлаа.

Инсомниа буюу нойргүйдэл, ядаргаа, хэсэг хугацааны төөрөгдөлд өдөр бур ажиллаж, дээрээс нь нийгмээс үзүүлж буй дарамтуудыг арай гэж даван туулснаар төлөвлөсөн олон ажлуудын нэгийг дуусгав.

Continue reading ““АМЬДРАЛ САЙХАН ШҮҮ” НОМЫН НЭЭЛТ”

ТУСГАЙ ХАМГААЛАЛТААСАА САЛСАН ӨДӨР

20080609-IMG_8878-2

2008 оны 6 сарын 29. 05:30

Монгол Бадарчин 1-р аян. 41 дэх төр.

Баруун Хойд Африкийн Сьерра Леон улс, Фритаун нийслэл хот.

Монголын Энхийг Сахиулагчдын “Нарлаг” бааз дээр.

Цүнхээ хагас дутуу баглаж, тэмдэглэлээ дуусгаад цаг гаруй дуг хийе гэж бодтол тэр чигтээ унтчихаж.

Нэгэн байлдагч хаалга тогшоод: -Амай сэрээрэй. Явах болж байна шүү! гэж төрөлх сайхан Монгол хэлээр сануулсан ч

За, одоо босож байна, хувцсаа өмсөж байна гэж хэд хэдэн удаа зүүдэлсээр бараг цаг гаруй унтчихжээ.

-Амай бид бэлэн. Чамайг хүлээж байна! гэж цэргийн хэлээр хэлж байгаа дуулдах үед би өөрийгөө хол замд гарах гэж буйгаа гэнэт санаад яаруу сандруу босов. Continue reading “ТУСГАЙ ХАМГААЛАЛТААСАА САЛСАН ӨДӨР”

“ДЭЛХИЙН НЭГ ӨДӨР” НОМЫН НЭЭЛТ ТӨРИЙН ОРДНЫ ИРГЭНИЙ ТАНХИМД БОЛЛОО

2013 оны 12 сарын 13 нд “Монгол Бадарчин” төслийн 4-р ботийг Засгийн Газрын ордны Иргэний танхимд албан ёсоор танилцууллаа. Гэр бүл, найз нөхөд дотны хүмүүсийн хүрээнд арга хэмжээ сайхан болж өнгөрлөө. Арга хэмжээг зохион байгуулах хугацаа тавчуу, яаруу хийсэн тул зарим хүмүүс урилга хүлээн авч хүрэлцэн ирэх боломжгүй байсанд уучлалт хүсье. Continue reading ““ДЭЛХИЙН НЭГ ӨДӨР” НОМЫН НЭЭЛТ ТӨРИЙН ОРДНЫ ИРГЭНИЙ ТАНХИМД БОЛЛОО”

ТЭС ТЭС

Тэс тэс

2013 оны 2 сарын 20

Монгол Бадарчин 3-р аян, 72 даль улс Камбоджийн Кампот хот

Мотоциклын арын суудлаас яаран бууж, зочид буудлынхаа цайны газрын баарны өмнө зогсоод, юу авч уухаа яаран бодлоо.

Лангуун дээрхи олон төрлийн сархадын дундаас аль болох өндөр градустай, сав нь дүүрэн эсвэл задлаагүй тийм ундаа юу байгааг харж байгаад, цагаан өнгийн Бакарди гэх 40 хэмийн сархадтай шилийг сонгов.

Үйлчлэгч залууг дуудаж, тэрхүү сархадаас зуун грамм захилаа.

Нэг дор ингэж уух гэж байгаа юм байх даа гэсэн гайхсан харцтай камбож залуугийн нүдэн дээр шууд гударч орхиод, дээш өрөө рүүгээ яаран алхав.

Continue reading “ТЭС ТЭС”

РЕДНЕКУУДТАЙ НИЙЛЭВ

2014 оны 10 сарын 4

Монгол бадарчин 4-р аян. 76.5 дахь төр

АНУ-ын Итака хот

“Монгол Бадарчин” дөрөв дүгээр аяндаа, Хойд болон Төв Америкийг бололцоогоороо судалж, санхүү хүрэх юм бол Өмнөд Америкаар дайраад буцах төлөвлөгөөтэй гарав. Канад улсаас эхэлж, улмаар урд зүг явна гэж бодсон ч тийм ч амар бүтдэггүй визэд нь зарцуулах цаг хугацаа, зардал хэтэрхий үнэтэй тусаад байсан тул АНУ-ын Нью Йорк хотоос гараад Итака хотоор дайрч, Чикагод дүүтэйгээ уулзаад, тэгээд өмнө зүг хөдлөхөөр төлөвлөв. Канадыг хамгийн сүүлд нь…

Өглөө гар утас дуудаж байгаа мэт санагдлаа. Байнга утсаа сольдог болохоор шинэ утасныхаа дууг таньсангүй. Арай гэж босон утсаа автал – Золоо! Яасан бэ? Чамайг хүлээгээд байна шүү дээ! Байгаа газар чинь яваад очьё… гэж Монголоор яаруулж байгаа сонсогдлоо.

Би хаа байна аа? гэдэг нөгөө асуултаа өөрөөсөө дахин асуув. Continue reading “РЕДНЕКУУДТАЙ НИЙЛЭВ”

МИНИЙ АНХНЫ ТЭМДЭГЛЭЛ

DSCN0905

2005 оны 11 сарын 4

Монгол Бадарчин 1-р аян.

Монголоосоо холын аян замд гардаг өдөр.

Үдэлтийн үдэшлэгтээ оролцоод, үүрээр гэртээ орж ирэв.

Гэрийнхэн шөнөжин алга болсонд гайхаж, ээж: -Их аяллын өмнөх шөнөө гэртээ хонохгүй яасан юм бэ! гэж лекцээ уншлаа.

Цайгаа уугаад, аян замдаа гарахад бэлэн болов.

Манайх уламжлалт соёлоо дагадаг гэр бүл. Хүү ганцаараа холын аянд явах, эсвэл шалгалт өгөх зэрэг амьдралын чухал мөчүүдэд өгзөг дээр нь гурван удаа суран бүсний амт үзүүлдэг дом үйлддэг юм. Эрэгтэй хүүхдэд суран бүсний амт амсуулснаар хэм хэмжээг нь мэдрүүлж, “Хүн ахтай дээл захтай” гэсэн сургаалийг санаж явахын бэлгэддэг. Аав инээмсэглээд бүсээрээ гурван удаа зөөлөн шавхуурдаж домнов. Мэдээж надад хайртай юм чинь өвтгөөгүй, гэхдээ удаан хугацаагаар алс хол явж байхдаа -Би аавтай хүн шүү! гэж бодож, юу захисныг нь санаж байхад энэ дом маш хэрэгтэй.

Аав шашны номоо нээгээд аль зүг мөр гаргах, юу юу анхаарах гээд бүгдийг тодруулж, арцаа уугиулан гурван удаа тойрууллаа. Социализмын үеийн шашингүйн үзлээр хүмүүжсэн, хувьсгалт намын түүхийн багш хүн гэхэд шашны ёс заншлыг ямагт хүндэтгэн дагана. Continue reading “МИНИЙ АНХНЫ ТЭМДЭГЛЭЛ”

МОНГОЛ ТАМГА АТГАСАН ГАДНЫН ХҮН

2008 оны 11 сарын 17
Монгол Бадарчин 1-р аян. 49 дахь төр.
Испанийн Вант улсын нийслэл Мадрид хот.

Африк тивийг эргийн дагуу тойрсоор, Баруун урд Европын Испанийн газар нутагт ирээд 12 хонолоо.
Европын Холбооны Улсуудын Шингэний визийг хоёр сар хагасын өмнө, Баруун хойд Африкийн Мавритани улсад байхдаа авсан. Тэр цагаас хойш Испанийн Канарын арлууд болон Мароккогийн вант улсыг туулж, Испани улсад ирсэн болохоор, хүчинтэй хугацаа нь 11 хоногийн дараа дуусна.
Өглөө эрт, Мадрид хотын төвд амьдардаг гадаад найзынхаасаа хотын газрын зургийг нь авч гараад, Испани улсын Гадаад иргэд хариуцсан газар “Имигрейшн” очиж, виз дуусахаас өмнө сунгуулахаар шийдлээ. Continue reading “МОНГОЛ ТАМГА АТГАСАН ГАДНЫН ХҮН”

ХӨӨМИЙ МИНИЙ ЛУУЖИН

2017 оны 3 сарын 25
Монгол Бадарчин 5-р аян. 86.6 дахь төр.
АНУ-ын Хавайн арлууд, Хонолулу хотын Вайкики наран шарлагын газар
Дэлхийн аялал жуулчлалын гол цэгүүдийн нэг, Номхон далайн голд оршдог, АНУ-ын Хавайн арлуудын Хонолулу нийслэлийн, аялал жуулчлалын Вайкики далайн эргийн, арын гудамжны залуу аялагчдын “Хостель” гэх буудлын гурван ортой өрөөнд түр буусан байв.
Аялагчид өрөөний биш, орныхоо л мөнгийг төлдөг учир Хостелийн үнэ хямд байдаг, Дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирсэн аялагчид цуглан, мэдээлэл солилцдог олон улсын залуучуудын соёлын төв гэж ойлгож болно.
Нэгэн орой Хостелийн өмнөх талбайд чанга яригч, микрофон, жижиг тайз бэлдэж байгаа харагдав. Орой тоглолттой гэсэн зар байршуулжээ. Continue reading “ХӨӨМИЙ МИНИЙ ЛУУЖИН”

ХҮҮГИЙНХЭЭ ЕРТӨНЦӨД АМЬДАРСАН МИНЬ

Бат овогт Цэен-Норовын Жамбалсүрэн, Амайгийн аав.

20013 оны 4 сарын 8.

Бүгд Найрамдах Ардчилсан Лаос улсын нийслэл Вентьян.

Урьд цагийн уламжлалт сайхан харилцаатай Лаос орон биднийг найрсаг угтлаа.

Гадаадын олон сая хүн жилд хүлээн авдагтай холбоотой байх хил, гаалийнхан хариуцлагатай хирнээ ямар ч саадгүй, шалгалт онгичилт гэж ер байхгүй, бараг л Хөвсгөлийн нисэх дээр бид бууж буй мэт л санагдлаа.

Төв нисэх гэхэд даруухан юм.

Монголын Элчин сайдын яамныхан биднийг тосч, зочид буудалд хүргэж өглөө. Continue reading “ХҮҮГИЙНХЭЭ ЕРТӨНЦӨД АМЬДАРСАН МИНЬ”

БИ ХАШХИРМААР БАЙНА…

2021 оны 2 сарын 4
Ардчилсан хөрөнгөтний Монгол Улс
Хөдөө, Монгол гэртээ.

Сүүлийн үед олон нийтийн мэдээллээр гараад байгаа хээл хахуульд автсан, үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн политикуудын хэргүүдийг хараад, хөрөнгөтний(капитализм) нийгмийн шударга бус амьдралыг жигшиж, уурандаа ХАШХИРМААР санагдаж байна. (Улс, Төр-ч гэж буруу орчуулсан, хөрөнгөтний тогтолцооны Политик гэх үгний үндэс нь “полиси” буюу бодлого) 
Ах эгч нар яаж ийм аймаар байж чадна вэ?
Манай үеийнхний хүүхэд, залуу нас тэр чигээрээ дээд үеийнхний бүтээсэн шударга бус нийгэмд өнгөрлөө.
Хэнд, юунд итгэхээ ч мартлаа. Continue reading “БИ ХАШХИРМААР БАЙНА…”

АЙМШИГТ ИРГЭНИЙ ДАЙНЫ ДАРААХ ЛИБЕРИ УЛСАД

2008 оны 5 сарын 28

Монгол Бадарчин 1-р аян. 40 дахь төр.

Бүгд Найрамдах Либери улсын Логуату хилийн гарам

Иргэний дайнтай Кот Девуа улсын аюултай бүсийг айдас түгшүүртэй ч хохиролгүй давж, пулемёт бууны хошуу өөдөөс онилсон 40 дахь улс Либерийн хил дээр хүрлээ.

Тус улсын хилийн цэргийн албаныхан НҮБ-ийн энхийг сахиулагчдын хамт намайг тосч, бичиг баримт шалгаад, цүнх нэгжих болов.

-Миний паспорт дээр “Албаны” гэж бичсэн байгааг харж байна уу? гэж ногоон паспортоо үзүүлээд англиар хэлсэн ч нэмэр болсонгүй.

Дайны дараах онцгой байдалтай үеийн улсад албаны хүмүүс ингэх нь зөв. Continue reading “АЙМШИГТ ИРГЭНИЙ ДАЙНЫ ДАРААХ ЛИБЕРИ УЛСАД”

НИСДЭГ ТЭРГЭЭР ӨРТӨӨ ХҮРТЭЛ

2008 оны 6 сарын 10

Монгол Бадарчин 1-р аян. 55 дахь төр.

Сьерра Леон Улсын нийслэл Фрийтаун хот.

Мами Ёоки нисдэг тэрэгний буудал.

Баруун хойд Африкийн Либери улсад алба хашиж байгаа энхийг сахиулагч Энхцог, Чинзориг хоёр офицерийн тусламжтайгаар Монрови хотоос НҮБ-ын нисдэг тэргээр дараагийн улс Сьерра Леон явахаар цүнхээ баглаж, манай хоёроор нисэх буудал хүргүүлэв. Continue reading “НИСДЭГ ТЭРГЭЭР ӨРТӨӨ ХҮРТЭЛ”

ЦАГААН САРЫГ ХИЛ ДЭЭР

2008 оны 1 сарын 24
Монгол Бадарчин 1-р аян. 11 дахь төр.
Бүгд Найрамдах Хеленик улс буюу Грекийн Тессалоник хот.

Гэрээсээ гараад гурван сар хагас зогсолтгүй даяанчилж явсаар арав гаруй сая хүн амтай, ардчилсан хөрөнгөтний засаглалтай, эртний соёлт Грек улсын зүүн хойд бүс, Тесалоник гэх хотод ирээд байлаа.
Хотын төвийн нөхцөл байдал, тус хотын иргэдийн амжиргаа, жуулчдын тоо, хоолны үнэ гээд Дэлхий судлалаа үргэлжлүүлэн явсаар нэг мэдсэн чинь хотын гудмаас гараад Адриатын тэнгэсийн эрэг дээр ирсэн байв.
Их Хаадын цэргүүд Адриатын тэнгист морьдоо усласан гэдэг. Ус нь давстай шорвог юм. Байнга аян замд, хүнд ачаатай хөлөрч явсан болохоор давсны хэрэгцээг нь нөхөж байсан юм болов уу? Continue reading “ЦАГААН САРЫГ ХИЛ ДЭЭР”

БОСЧ ИРСЭН НЬ (НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ)

2019 оны 11 сар
Ардчилсан хөрөнгөтний Монгол Улс. Улаанбаатар нийслэл.

Дэлхий ертөнцөөр аялж явсан зүүдэн дунд гар утасны сэрүүлэг өглөөний долоон цаг болсныг мэдэгдэв.
Сэрлээ…
Хэрвээ би ажилтай байсан бол таслаад, хайртай хүнээ тэвэрч, үргэлжлүүлэн унтах л байлаа.
Даан ч тийм СОНГОЛТ надад алга.
Дараагийн 36 цаг амьд явах боломж авахын тулд дулаан хөнжлөө орхин босохоос өөр арга байхгүй.
-Би хаана байна аа? гэж өглөө бүр өөрөөсөө асуудгаа болиод хоёр жил гаруй болов.
Өдөр бүр шахуу өөр тив, өөр улс, өөр хот, өөр өөр газрын хүмүүсийн дунд сэрдэг байсан, арван нэгэн жилийн даяанчийн амьдрал эрүүл мэндийн шалтгаанаас болж зогсжээ. Continue reading “БОСЧ ИРСЭН НЬ (НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ)”